چاپ

راه ترقی - تسنیم /نسخه خطی نفیسی از دیوان «جویا تبریزی» در کتابخانه خدابخش هندوستان نگهداری می‌شود. او را بزرگترین شاعر شیعی کشمیر می‌دانند.
نسخه خطی نفیسی از سروده‌های «جویا تبریزی» در کتابخانه خدابخش هند نگهداری می‌شود. میرزا داراب‌بیگ، متخلص به جویا، از شاعران شیعی سده یازدهم و آغاز سده دوازدهم در هند بود. پدرش، ملاسامری، شاعر بود و سامری تخلص می‌کرد. اجداد جویا در اصل ایرانی بودند و از آنجا به کشمیر مهاجرت کرده بودند. او در کشمیر به دنیا آمد. برخی منابع، اصل وی را تبریزی دانسته‌اند و کلیاتش نیز با همین عنوان به چاپ رسیده است. برادر او، کامران‌بیگ، نیز شاعر بود و «گویا» تخلص می‌کرد، ولی به اندازه جویا شهرت نیافت.
از زندگی جویا اطلاع چندانی در دست نیست. بنابر آنچه در باره او نوشته‌اند، وی معاصر اورنگ‌زیب عالمگیر بود و استادان او در شعر ملاعلی‌رضا تجلی، محمد سعید اشرف مازندرانی و میر معزفطرت بودند. او در سخن‌پردازی از صائب تبریزی پیروی می‌کرد و به‌نوشته واله‌ داغستانی در کشمیر با کلیم و صائب ملاقات کرده بود.
آرزو, وی را برجسته‌ترین شاعر کشمیر دانسته و گفته است که تمام شاعران کشمیر پس از او, یا از شاگردانش بوده‌اند یا از تربیت‌شدگان وی بودند. جویا در اشعار خود حاکمان کشمیر را مدح کرده است، به‌ویژه نواب ابراهیم‌خان، که مانند جویا شیعه‌مذهب و از حامیان بزرگ او بود و در تربیت شعری‌اش تاثیر مهمی داشت.
اهمیت جویا در غزلسرایی اوست. از ویژگی‌های شعری او مضامین بدیع و کاربرد ترکیبات استعاری و مجازی و متناقض‌نما (پارادوکس)، کاربرد فراوان امثال و اصطلاحات، به‌کاربردن صنعت مراعات‌ نظیر و تمثیل و ارسال‌المثل، و مهارت در ساختن مادّه‌ تاریخ است. نثر او مرصع و متکلفانه است. جویا اشعاری در استقبال از غزلیات حافظ سروده و اشعاری را نیز از کلیم و صائب و طالب تضمین کرده است. او قصایدی در نعت امامان معصوم دارد. وی در سال 1706م/ 1118ق در کشمیر درگذشت.