راه ترقی - مهر / با دستور «دونالد ترامپ» بیش از دو هزار پرونده شامل 80 هزار صفحه از اسناد مرتبط با پرونده ترور «جان اف کندی» انتشار یافت؛ بعد 6 دهه کدام رازهای سر به مهر پرونده آشکار شد؟
‌ ترامپ اوایل بهمن بعد از ورود به کاخ سفید یک فرمان اجرایی را امضا کرد که به موجب آن مقام‌های آمریکایی موظف شدند ظرف 15 روز اسناد ترور «جان اف. کندی» سی‌وپنجمین رئیس‌جمهور آمریکا و ظرف 45 روز اسناد ترور «مارتین لوترکینگ» فعال مدنی و «رابرت‌اف کندی» سناتور آمریکایی را منتشر کنند.
لازم به ذکر است که در سال 1992، کنگره قانونی را تصویب کرد که به موجب آن دولت باید تمام سوابق خود را در مورد این ترور تا اکتبر 2017 منتشر کند، در حالی که به رئیس جمهور این اختیار را می‌داد که به دلایل امنیت ملی از سوابق خودداری کند. ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود هزاران سند را رونمایی کرد، اما برخی از محتوای آنها پس از لابی توسط سیا و اداره تحقیقات فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) مخفی نگه داشته شد. در طول سال‌های 2021 و 2022 نیز «جو بایدن» رئیس جمهور قبلی این کشور هزاران پرونده را منتشر کرد اما بخش‌های کلیدی را ویرایش کرد که موجب ناامیدی محققان و ناظرانی شد که سال‌ها خواستار آزادی کامل آنها بودند.
بنابراین در دوره‌های مختلف اسناد ملی آمریکا بیش از 6 میلیون صفحه شامل عکس‌ها، صداهای ضبط‌شده و متن مرتبط با این ترور منتشر شده بود. اف‌بی‌آی اوایل فوریه اعلام کرد که هزاران سند جدید مرتبط با ترور کندی را کشف کرده است. ترامپ روز دوشنبه اعلام کرد که دولت وی روز سه‌شنبه حدود 80 هزار صفحه از اسناد مرتبط با ترور جان اف. کِندی، رئیس جمهور اسبق این کشور را منتشر خواهد کرد؛ اسنادی که در نهایت منتشر شد اما مطالعه این حجم از اسناد، نیازمند زمان است.
ماجرای ترور و نظریه‌های چهارگانه توطئه
کندی سال 1917 در خانواده‌ای برجسته و ثروتمند در ماساچوست متولد شد؛ خانواده‌ای که تأثیر چشمگیری بر سیاست آمریکا داشت. او پس از تحصیل در دانشگاه هاروارد و خدمت در نیروی دریایی آمریکا در جنگ جهانی دوم، وارد سیاست شد و در سال 1947 به‌عنوان نماینده کنگره انتخاب شد.
کندی در سال 1960 به‌عنوان جوان‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا و اولین رئیس‌جمهور کاتولیک این کشور انتخاب شد. دوره ریاست‌جمهوری او با چالش‌های بزرگی مانند بحران موشکی کوبا، جنبش حقوق مدنی، و رقابت فضایی میان آمریکا و شوروی همراه بود.
در روز 22 نوامبر 1963، کندی 46 ساله به همراه همسرش ژاکلین و گروهی از مقامات دولتی به دالاس، تگزاس سفر کرد. هدف این سفر، جلب حمایت سیاسی برای انتخابات ریاست‌جمهوری 1964 بود. کاروان کندی در خیابان‌های دالاس حرکت می‌کرد و مردم به استقبال او آمده بودند. ساعت 12:30 ظهر، زمانی که کاروان از میدان دیلی عبور می‌کرد، سه گلوله به سمت کندی شلیک شد. یکی از گلوله‌ها به گردن و دیگری به سر او اصابت کرد. کندی به‌سرعت به بیمارستان منتقل شد، اما در ساعت 1:00 بعدازظهر اعلام شد که او جان باخته است.

«لی هاروی آسوالد» تفنگدار سابق نیروی دریایی، به‌عنوان مظنون اصلی این ترور شناسایی شد. آسوالد دو روز پس از دستگیری، توسط «جک روبی» یک مالک کلوب شبانه، در حالی که در بازداشت پلیس بود، کشته شد. مرگ آسوالد بسیاری از سوالات درباره انگیزه‌ها و همدستان احتمالی او را بی‌پاسخ گذاشت.
کمیسیون «وارن» که برای بررسی این ترور تشکیل شد، نتیجه گرفت که آسوالد به‌تنهایی عمل کرده و هیچ توطئه گسترده‌ای در کار نبوده است. بااین‌حال، این نتیجه‌گیری از همان ابتدا با شک و تردیدهای گسترده‌ای مواجه و نظریه‌های مختلف توطئه در این باره مطرح شد؛

دخالت سازمان‌های دولتی: برخی معتقدند که سازمان سیا یا اف‌بی‌آی در این ترور نقش داشته‌اند، زیرا رویکرد کندی با سیاست‌هایشان در تضاد بود.
مافیا: فرضیه دیگری ادعا می‌کند که مافیا به دلیل سیاست‌های کندی در مبارزه با جرایم سازمان‌یافته در این ترور دست داشته است.
دخالت شوروی یا کوبا: با توجه به تنش‌های دوران جنگ سرد، برخی معتقدند که شوروی یا کوبا در این حادثه دخیل بوده‌اند.
نقش مجتمع‌های نظامی-صنعتی: برخی تحلیلگران معتقدند که کندی به دلیل مخالفت با جنگ ویتنام و کاهش بودجه نظامی، هدف این ترور قرار گرفت.
اسناد منتشر شده جدید چه می‌گویند؟
این اسناد جدید نزدیک به 2200 پرونده شامل 63 هزار صفحه هستند که در وب‌سایت «اداره بایگانی» و «اسناد ملی ایالات متحده آمریکا» قرار گرفتند.
هنوز جزئیات این اسناد منتشر نشده و احتمالاً طی روزهای آینده جزئیات بیشتری از محتوای این اسناد در رسانه‌های آمریکا منتشر می‌شود. بنابراین احتمالاً مدتی طول بکشد تا محققانی که ترور کندی را بررسی کرده‌اند بتوانند 1123 سند جدید را که فقط با شماره پرونده‌ها مشخص شده‌اند و توضیحی ندارند، بررسی کنند.

در همین مدت کوتاه نیز زوایایی از این ترور آشکار شده‌است مثلاً به نوشته آسوشیتدپرس، یکی از این سندهای منتشرشده نشان می‌دهدکه سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) پیش از آنکه «لی هاروی اسوالد»، «جان‌اف کندی» را ترور کند، او را تحت نظر داشت؛ آن‌ها رفت‌وآمدهای او به سفارت‌های شوروی و کوبا در مکزیکوسیتی را زیر نظر داشتند و نگران ارتباط احتمالی او با جاسوسان خارجی بودند.
سند دیگری نیز نشان می‌دهد که مقامات آمریکایی بیم آن داشتند که اسوالد با یک واحد مخفی ترور «کاگ‌ب» ارتباط داشته باشد و یک سند دیگر نشان می‌دهد که اداره تحقیقات فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) از تهدیدهایی علیه اسوالد پیش از کشته شدنش اطلاع داشته است.
سند قابل توجه دیگری که برای اولین بار به طور کامل منتشر شد، یادداشتی است که توسط «آرتور شلزینگر جونیور» مشاور کندی درباره سازماندهی مجدد احتمالی سیا پس از حمله فاجعه بار خلیج خوک‌ها به کوبا در سال 1961 تهیه شده است.
«دیوید بارت» استاد علوم سیاسی در دانشگاه «ویلانووا» آمریکا که دوره ریاست جمهوری کندی را مطالعه می‌کند، به «سی‌بی‌اس نیوز» با بیان اینکه افراد غیرمحقق در مورد ارتباط این اسناد با ترور کندی یا سایر ترورها، متحیر خواهند شد اما تاکید کرد با این حال، برای محققانی مانند او مطمئناً مفیدترین اسناد انتشاریافته خواهد بود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «اکنون می دانم که به چه کسی یا چه چیزی اشاره می‌شود. بنابراین، برای مثال، یک یادداشت در مورد روابط سیا با روزنامه‌های میامی و جزئیات مربوط به سه افسر سیا که جمع‌آوری فنی اطلاعات در کوبا را انجام می‌دهند - من هرگز قبلاً از چنین جزئیاتی اطلاع نداشتم.»
«لری ساباتو» مدیر مرکز سیاست دانشگاه ویرجینیا و نویسنده کتاب «نیم قرن با کندی» به «آسوشیتدپرس» گفت که تیم او در حال بررسی پرونده‌های منتشر شده در جست‌وجوی «فهرست طولانی و طولانی» از اسناد حساس هستند که قبلاً به شدت ویرایش شده بودند. او معتقد است که برخی از این بخش‌ها ممکن است به کوبا یا «آنچه که سیا در مورد لی هاروی اسوالد انجام داده یا انجام نداده است» مربوط باشد.
بر اساس بررسی اولیه «سی‌بی‌اس نیوز» اما به نظر نمی‌رسد نسخه‌های طبقه‌بندی‌شده حاوی افشاگری‌های جدید مهمی در مورد این ترور باشند. اما رونمایی از بخش‌های کلیدی این سوابق مورد تحسین محققان و دانشگاهیان قرار گرفته که مدت‌ها استدلال می‌کردند جزئیات برخی گزارش‌های سیا و اف‌بی‌آی باید سال‌ها پیش فاش می‌شد.
فرجام سخن
باوجود اینکه رمزگشایی فراتر از 2000 پرونده و 60 هزار صفحه امری زمان‌بر است و از نگاه ناظران، احتمالاً این اسناد حاوی افشاگری جدی نباشد اما برخی این اقدام ترامپ را مثبت و شروعی دلگرم کننده در راستای شفاف‌سازی پرونده‌های رازآلود تاریخی آمریکا ارزیابی می‌کنند.
در مقابل منتقدان به سیاست‌های ترامپ بر این باورند رئیس جمهور جدید با آشکارسازی پرونده ترور کندی به دنبال بهره‌برداری از کنجکاوی عمومی و شکاف‌های موجود در اعتماد به نهادهای دولتی آمریکا است. ترامپ با این اقدام سعی دارد خود را به‌عنوان کسی که به شفاف‌سازی تاریخی و مقابله با پنهان‌کاری نخبگان سیاسی و اطلاعاتی متعهد است، معرفی کند.
افزون بر آن، این اقدام ترامپ می‌تواند بخشی از استراتژی او برای جلب حمایت گروه‌هایی باشد که به نظریه‌های توطئه باور دارند یا نسبت به صداقت دولت بدبین هستند. علاوه بر این، ترامپ ممکن است این موضوع را ابزاری برای منحرف کردن توجه از مسائل دیگر یا تقویت روایت خود درباره دخالت نهادهای دولتی در روندهای سیاسی ببیند.