بزرگنمايي:

راه ترقی - خبرگزاری دانشجو / صنعت برق ایران با وجود ظرفیت بالای نیروگاه‌های حرارتی همچنان با راندمان پایین حدود 38 درصد روبه‌رو است. این یعنی تنها 38 درصد از انرژی تحویلی به نیروگاه‌ها به برق تبدیل می‌شود و مابقی به دلیل فرسودگی تجهیزات هدر می‌رود، که منجر به افزایش هزینه‌ها و اتلاف منابع طبیعی می‌شود.
صنعت برق کشور با وجود ظرفیت بالای نیروگاه‌های حرارتی، با مشکلات جدی در زمینه راندمان و بهره‌وری مواجه است. در ابتدای سال 1403، ظرفیت نیروگاه‌های کشور شامل نیروگاه‌های بخاری، گازی و سیکل ترکیبی بوده که مجموعاً توان بالایی برای تولید برق دارند. با این حال، مشکلاتی همچون فرسودگی تجهیزات، اتلاف انرژی در مراحل تولید و انتقال، و وابستگی به سوخت‌های فسیلی باعث کاهش کارایی و هدر رفت منابع انرژی شده است.
در ابتدای سال 1403، ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی کشور به تفکیک شامل 15،829 مگاوات برای نیروگاه‌های بخاری، 24،069 مگاوات برای نیروگاه‌های گازی و 35،663 مگاوات برای نیروگاه‌های سیکل ترکیبی بود. به عبارت دیگر، نیروگاه‌های سیکل ترکیبی حدود 47 درصد از ظرفیت تولید برق کشور را تشکیل می‌دهند. با این حال، علی‌رغم ظرفیت بالا، راندمان تولید برق در این نیروگاه‌ها بسیار پایین است، به‌طوری که به رغم تخصیص بخش زیادی از منابع سوختی کشور به صنعت برق، تولید برق به اندازه نیاز کشور صورت نمی‌گیرد.
طبق اعلام شرکت توانیر، میانگین راندمان نیروگاه‌های کشور در حال حاضر حدود 38 درصد است. این بدان معناست که از هر 100 واحد انرژی (گاز یا سوخت مایع) که به نیروگاه‌ها تحویل داده می‌شود، تنها 38 واحد آن به برق تبدیل می‌شود و مابقی از طریق تجهیزات فرسوده و ناکارآمد نیروگاه‌ها از بین می‌رود. در برخی موارد، کارشناسان بر این باورند که این راندمان حتی کمتر از 35 درصد است. این وضعیت موجب هدر رفت منابع طبیعی کشور و کاهش بهره‌وری می‌شود
علاوه بر این موضوع، در فرآیند انتقال و توزیع برق نیز میزان قابل توجهی از انرژی اتلاف می‌شود. طبق آمارها، 10 تا 20 درصد از برق تولیدی در مراحل انتقال و توزیع از دست می‌رود. این مشکل عمدتاً به دلیل فرسودگی شبکه توزیع و تجهیزات آن است که نیازمند نوسازی و سرمایه‌گذاری است. این اتلاف انرژی موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش کارایی سیستم برق‌رسانی کشور می‌شود.
یکی از دلایل اصلی راندمان پایین نیروگاه‌ها، فرسودگی تجهیزات و زیرساخت‌های تولید برق است. بسیاری از نیروگاه‌ها، به‌ویژه نیروگاه‌های بخاری و گازی، عمر مفید خود را پشت سر گذاشته‌اند و همچنان با بهره‌وری پایین در مدار تولید قرار دارند. به عنوان مثال، نیروگاه‌هایی مانند نیروگاه منتظر قائم و نیروگاه بعثت تهران با مصرف بالای آب و سوخت، هنوز در حال فعالیت هستند، در حالی که در کشور‌های دیگر نیروگاه‌هایی با این شرایط از مدار تولید خارج می‌شوند.
تأثیر کمبود گاز و وابستگی به سوخت‌های فسیلی
آمار‌ها نشان می‌دهند که 90 درصد تولید برق کشور به گاز طبیعی وابسته است و نیروگاه‌ها با دریافت حدود 32 درصد از گاز کشور، دومین مصرف‌کننده بزرگ گاز به شمار می‌روند. در فصول سرد سال، با کاهش گازرسانی به نیروگاه‌ها، استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند گازوئیل و مازوت افزایش می‌یابد. این سوخت‌ها علاوه بر افزایش هزینه‌ها، به مشکلات زیست‌محیطی و آلودگی هوا نیز دامن می‌زنند. از سوی دیگر، ایران به دلیل ارزان بودن قیمت سوخت، به بهینه‌سازی مصرف سوخت و استفاده از فناوری‌های جدید برای افزایش راندمان توجه کمتری داشته است.
اراده‌ای برای بازسازی و نوسازی نیروگاه‌ها وجود ندارد
یکی دیگر از مشکلات اصلی صنعت برق کشور، عدم اراده برای بازسازی نیروگاه‌ها و نوسازی تجهیزات است. بسیاری از نیروگاه‌ها با وجود عمر مفید طولانی، هنوز در مدار تولید هستند و با راندمان پایین به کار خود ادامه می‌دهند. در این شرایط، استفاده از سوخت‌های فسیلی مانند گازوئیل و مازوت برای تولید برق به اجبار انجام می‌شود و نه تنها هزینه‌های اضافی را به دنبال دارد، بلکه باعث آلودگی بیشتر محیط زیست می‌شود.
با این اوصاف، علی‌رغم تخصیص بخش عمده‌ای از منابع سوختی کشور به صنعت برق، به دلیل راندمان پایین نیروگاه‌ها و مشکلات ساختاری در این بخش، تولید برق به اندازه نیاز کشور صورت نمی‌گیرد. این مشکلات نه تنها به هدر رفت منابع طبیعی می‌انجامد بلکه هزینه‌های اضافی و آلودگی زیست‌محیطی نیز به همراه دارد. به نظر می‌رسد که وزارت نیرو باید با اتخاذ تدابیر جدی برای بازسازی نیروگاه‌ها، نوسازی زیرساخت‌ها و بهینه‌سازی مصرف سوخت، به رفع این مشکلات و افزایش راندمان نیروگاه‌ها بپردازد.
بازار