راه ترقی - دنیای اقتصاد / بررسی صورت‌های مالی بانک‌ها در فروردین امسال نشان می‌دهد، سهم تسهیلات ارزی از کل تسهیلات اعطاشده نسبت به سال گذشته 47‌درصد رشد داشته است. در همین حال، درآمدهای کارمزدی برخی بانک‌ها افزایش چشم‌گیری یافته؛ هرچند درآمد تسهیلاتی نسبت به اسفند کاهش 29درصدی را ثبت کرده است. با وجود این، به دلیل اخبار مثبت از مذاکرات ایران و آمریکا، سهام صنعت بانکی با استقبال روبه‌رو شدند.
جهش تسهیلات ارزی در کف قیمتی
صنعت بانکداری، به‌‌‌‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، همواره تحت‌تاثیر تحولات اقتصادی، سیاست‌های پولی و نوسانات بازار قرار دارد. در فروردین 1404، این صنعت شاهد تغییرات قابل‌‌‌توجهی در ترکیب تسهیلات اعطایی و درآمدهای عملیاتی بود که نشان‌دهنده استراتژی‌‌‌‌های متفاوت بانک‌‌‌‌هاست. جهش بی‌‌‌‌سابقه تسهیلات ارزی و عملکرد درخشان برخی از نمادهای حاضر در این صنعت از جانب درآمدهای کارمزدی تصویری امیدوارکننده از آینده این صنعت ارائه می‌دهد. در میان انواع تسهیلات اعطایی، مرابحه و تسهیلات ارزی همچنان محبوب‌‌‌‌ترین گزینه بانک‌‌‌‌ها هستند. مرابحه با سهم 32درصدی و تسهیلات ارزی با وزن 36درصدی، بخش عمده سبد تسهیلاتی کل صنعت را تشکیل می‌دهند. 56‌درصد از درآمدهای کسب‌شده از ناحیه تسهیلات مربوط به مرابحه است که با توجه به وزن بالای آن قابل پیش‌بینی است.

این تسهیلات در بازه‌ای زمانی اعطا شده‌‌‌‌اند که نرخ ارز، به گفته کارشناسان و تحلیلگران، در کف حمایتی خود قرار داشت. با توجه به بازپرداخت ارزی این تسهیلات، انتظار می‌رود در صورت افزایش نرخ ارز در ماه‌‌‌‌های آتی، این بانک‌‌‌‌ها درآمد قابل‌توجهی را از این ناحیه شناسایی کنند. با این حال، بانک صادرات ایران استراتژی محتاطانه‌‌‌‌تری را در پیش گرفته و با توزیع ریسک اعتباری و سایر ریسک‌‌‌‌ها بین انواع مختلف تسهیلات، سهم کمتری از سبد تسهیلات خود را به ارزی اختصاص داده است. با این حال با توجه به منابع گسترده‌ای که این بانک در اختیار دارد، همچنان در میان سه‌بانک برتر این حوزه قرار گرفته است.
در مقابل، تسهیلات تکلیفی همچنان یکی از چالش‌‌‌‌های بزرگ صنعت بانکداری به شمار می‌آید. بانک ملل (وملل) با اختصاص 17‌درصد از سبد تسهیلاتی خود به این نوع تسهیلات، در مقایسه با میانگین 1 تا 2درصدی سایر بانک‌‌‌‌ها، تصمیم قابل تاملی است.

رشد نقطه به نقطه درآمد تسهیلات بانکی
یکی از درآمدهای عملیاتی مهم در صنعت بانکداری مربوط به درآمد از ناحیه تسهیلات است. درآمد تسهیلات در صنعت بانکداری نسبت به اسفند 1403 با کاهش 29درصدی مواجه شده؛ اگرچه در مقایسه با فروردین 1403 رشد قابل‌توجه 37درصدی را ثبت کرده است. در این میان بانک گردشگری با رشد 71درصدی، پاسارگاد با 62‌درصد و صادرات ایران و سینا هر دو با 59درصد، بهترین عملکرد را در مقایسه با فروردین سال گذشته داشتند.
همچنین بانک ملت با رشد تنها 14درصد نسبت به فروردین گذشته و کاهش 33درصدی درآمد تسهیلاتی نسبت به اسفند، عملکردی ناامیدکننده داشت. با این حال باید توجه کرد که هیچ‌‌‌‌یک از بانک‌ها در مقایسه با ماه گذشته رشدی فراتر از انتظار نداشتند، به طوری که بیشترین رشد درآمد تسهیلاتی نسبت به اسفند، متعلق به بانک‌های سینا و کارآفرین با رقم 10‌درصد بوده است و بیش از نیمی از بانک‌ها نیز نرخ رشد منفی داشته‌اند.
سنت‌شکنی بانک‌ها
درآمد کارمزدی، به‌‌‌عنوان منبعی پایدار و کم‌‌‌‌ریسک، نقش مهمی در سبد درآمدی بانک‌ها ایفا می‌کند. درآمدهای کسب‌شده از ناحیه کارمزدها حدودا 15‌درصد از درآمد عملیاتی کل صنعت را تشکیل می‌دهد. این درحالی است که میانگین جهانی درآمد کارمزدی حدود 32‌درصد بوده و نشان‌‌‌ می‌دهد که این بخش پتانسیل رشد بیشتر را دارد.
با توجه به اینکه درآمد کارمزدی در ماه اسفند به دلیل قرارگرفتن در آستانه سال جدید و در نتیجه افزایش تراکنش‌ها ماهیتی فصلی به خود می‌گیرد، مقایسه آن با فروردین گذشته نتایج واقع‌بینانه‌تری ارائه می‌دهد. پایداری و ریسک پایین درآمد کارمزدی، منبعی جذاب برای بانک‌ها به شمار می‌آید و درنتیجه انتظار می‌رود بانک‌‌‌‌هایی که روی این حوزه سرمایه‌‌‌‌گذاری بیشتری کرده‌‌‌‌اند، در بلندمدت ثبات درآمدی بیشتری را تجربه کنند. 
صنعت بانکداری در ماه نخست سال با ثبت بازده 36.7درصد، عملکردی به‌‌‌مراتب قوی‌‌‌تر از بازده 13.6درصدی شاخص کل بازار به نمایش گذاشت. درنهایت مهم‌ترین نکته برای چینش پرتفو توجه به نسبت‌هایی همچون P/Eو EPS است. با توجه به نسبت قیمت به درآمد (P/E) صنعت بانکداری که در سطح 3.1 قرار دارد، باید توجه داشت که سهام بانک‌ها تاثیرپذیری بالایی از فضای سیاسی و اقتصادی کشور داشته و بهبود شرایط و کاهش تنش‌ها مستقیما این گروه را منتفع می‌سازد. همچنین تحولات پیش‌رو در ساختار بانک‌ها و فرآیند دیجیتالی شدن به جذابیت این صنعت می‌افزاید. این دسته از تغییرات علاوه بر اینکه پایداری درآمدهای بانکی را تضمین می‌کند، انعطاف‌‌‌پذیری آنها را در برابر وقایع و رویدادهای ناخوشایند نیز بیش از پیش می‌سازد.
بازار