بزرگنمايي:

راه ترقی - انتخاب / جوئیش اینسایدر نوشت: هفته گذشته، گروهی از سناتورهای جمهوری‌خواه سنای آمریکا قطعنامه‌ای را ارائه دادند که در آن انتظارات سخت‌گیرانه آن‌ها از هرگونه توافق هسته‌ای با ایران مطرح شده بود. یکی از این شروط، توافق موسوم به «توافق 123» با ایالات متحده بود، آن هم پس از «انهدام کامل و نابودی کل برنامه هسته‌ای ایران».
در ادامه این مطلب آمده است: یک منبع آگاه از روند مذاکرات به Jewish Insider تأیید کرد که توافق 123 بخشی از مذاکرات جاری میان ایران و آمریکا است که اکنون به‌وسیله استیو ویتکوف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، هدایت می‌شود.
این نوع توافق‌ها به بخش 123 قانون انرژی اتمی آمریکا اشاره دارند؛ بخشی که شرایط همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز بین ایالات متحده و سایر کشورها را تعیین می‌کند و مجموعه‌ای از تضمین‌ها و رویه‌هایی را مشخص می‌سازد تا اطمینان حاصل شود که آن کشورها به دنبال تولید سلاح هسته‌ای نخواهند رفت. بخش 123 به‌طور ذاتی کشور امضاکننده را از غنی‌سازی اورانیوم منع نمی‌کند. تا کنون 25 توافق 123 به اجرا درآمده‌اند – اما اغلب با کشورهای متحد یا شریک آمریکا بوده‌اند.
سخنگوی ویتکوف درباره احتمال توافق 123 گفت: «این منابع نمی‌دانند دارند درباره چه چیزی صحبت می‌کنند.»
توافق 123 بخشی از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال 2015 نبود – این نوع توافق فقط در مواردی لازم است که ایالات متحده قصد داشته باشد مواد یا فناوری هسته‌ای را به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با یک کشور خارجی به اشتراک بگذارد.
رابرت اینهورن، پژوهشگر ارشد مؤسسه بروکینگز و متخصص در زمینه کنترل تسلیحات و عدم اشاعه، به Jewish Insider توضیح داد که توافق‌های 123 اغلب مقدمه‌ای هستند بر ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای توسط شرکت‌های آمریکایی یا ارائه تجهیزات ایالات متحده برای فعالیت‌های هسته‌ای کشور شریک.
اینهورن تأکید کرد: «توافق هسته‌ای با ایران لزوماً نیازمند توافق 123 میان ایران و آمریکا نیست.»
او افزود: «البته ممکن است توافق جدیدی شامل همکاری غیرنظامی هسته‌ای باشد، اما از نظر سیاسی چندان محبوب نخواهد بود.»
به گفته او، توافق 123 می‌تواند شامل برخی همکاری‌های «کم ریسک» از دیدگاه اشاعه هسته‌ای باشد، مانند خرید بخشی از اورانیوم غنی‌شده ایران توسط ایالات متحده.
در چارچوب توافق اولیه (برجام)، روسیه به ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران ادامه داد و قرار بود چین یک راکتور را به گونه‌ای بازطراحی کند که استفاده از آن برای تولید سلاح هسته‌ای دشوار شود، اما آمریکا در هیچ‌یک از این پروژه‌ها نقش نداشت.
احتمال امضای توافق 123 با ایران، باعث شگفتی و تردید عمیق کارشناسان شده است.
آندریا استریکِر، معاون برنامه عدم اشاعه و دفاع زیستی در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، به Jewish Insider گفت: «توافق 123 در واقع مستلزم این است که رئیس‌جمهور آمریکا تأیید کند که درباره کشور طرف توافق هیچ نگرانی اشاعه‌ای وجود ندارد. بنابراین، واقعاً نمی‌توانم ببینم چطور می‌شود با ایران چنین توافقی امضا کرد، به‌ویژه با توجه به اینکه ایران هنوز تحت تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه تسلیحاتی‌اش قرار دارد.»
او ادامه داد: «چنین توافقی به‌نوعی القا می‌کند که ایران اکنون یک کشور مسئول در زمینه انرژی هسته‌ای است، در حالی‌که آمریکا معمولاً این نوع توافق‌ها را تنها با نزدیک‌ترین شرکا و متحدان خود منعقد می‌کند. این یک پیام منفی شدید در مورد آمادگی آمریکا برای چشم‌پوشی از نقض‌های مکرر عدم اشاعه توسط ایران در دو دهه گذشته خواهد بود و نوعی امتیازدهی محسوب می‌شود که معمولاً برای دوستان واقعی آمریکا محفوظ است. به‌نظر من، این ایده از همان ابتدا مرده است.»
اینهورن نیز گفت که بعید می‌داند در آینده نوعی همکاری هسته‌ای با آمریکا شکل بگیرد که به توافق 123 نیاز داشته باشد.
او افزود: «می‌توان توافقی را تصور کرد که بسیار محدودکننده برای ایران باشد، ولی همچنان نیازی به توافق 123 نداشته باشد.»
علاوه بر این، موانع قانونی دیگری نیز برای نهایی شدن چنین توافقی وجود دارد – فارغ از مسائل مربوط به توافق هسته‌ای ایران. طبق قانون، برای اجرایی شدن هر توافق 123 چندین دوره انتظار قانونی وجود دارد که در طی آن، کنگره می‌تواند به آن رأی منفی بدهد و جلوی اجرای آن را بگیرد.
اینهورن گفت: «این یک مسئله است که کنگره آمریکا یا افکار عمومی از توافقی حمایت کنند که ترامپ برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران مذاکره کرده باشد. اما اینکه همان‌ها حاضر شوند توافقی را تأیید کنند که در آن همکاری هسته‌ای با ایران وجود دارد، موضوعی کاملاً متفاوت است.»
با این حال، قطعنامه‌ای که هفته گذشته توسط سناتورهای جمهوری‌خواه لیندزی گراهام (کارولینای جنوبی)، تام کاتن (آرکانزاس)، و کتی بریت (آلاباما) ارائه شد – که همگی از سرسخت‌ترین مخالفان ایران در سنا هستند – نشان می‌دهد که در صورت رعایت شروط خاص، شاید حمایت‌هایی در کنگره برای چنین توافقی وجود داشته باشد.
بازار
این قطعنامه خواستار آن است که توافق 123 همچنین شامل پیوستن ایران به پروتکل‌های الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد – یعنی دست کشیدن کامل از غنی‌سازی داخلی اورانیوم و فرآوری مجدد آن و همچنین پذیرش نظارت‌های بیشتر. چنین توافقی مطابق با «استاندارد طلایی» توافق 123 است که در سال 2009 با امارات متحده عربی امضا شد.