بزرگنمايي:

راه ترقی - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دیاکو حسینی، کارشناس روابط بین‌الملل معتقد است رفتار وزارت خارجه در قبال تصویر منتشر شده کافی بوده است. او اگرچه می‌گوید ایران و روسیه رقیب هستند و در مواردی منافع متضاد دارند اما واکنش بیش از اندازه و خارج از عرف دیپلماتیک درباره اتفاق رخ‌داده را نیز درست نمی‌داند. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
انتشار تصویر دیدار سفرای انگلستان و روسیه و همانند‌سازی آن با دیدار سران متفقین در تهران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا واکنش دیپلماتیک ایران به این واقعه مناسب بود و از نظر شما پاسخ‌های سفیر روسیه قابل توجیه است؟
انتظار می‌رفت سفرای انگلستان و روسیه از حساسیت بالای مردم ایران نسبت به انتشار چنین عکسی اطلاع داشته باشند. اگر این عکس ناخواسته و بدون قصد قبلی منتشر شده است نشان می‌دهد سفرهای این دو کشور هیچ درکی از احساسات ملی مردم ما ندارند. از آنجایی که ما نمی‌توانیم ذهن‌خوانی کنیم ممکن است گرفتن چنین عکسی صرفا یک نمایش سیاسی و یادآوری وقایع جنگ جهانی دوم باشد بدون اینکه سفرای این دو کشور قصد بدی نسبت به ایران داشته باشند. بنابراین به نظرم همان‌قدر که لازم است نسبت به اتفاقاتی چنین واکنش قاطعی نشان داد و حساسیت‌های ملی مردم را به این دو کشور یادآوری کرد از آن سمت نیز باید مراقب باشیم که بیش از اندازه واکنش نشان ندهیم تا روابط ایران با روسیه و انگلستان تحت‌تاثیر قرار نگیرد. آن چیزی که تاکنون توسط دستگاه دیپلماسی ما انجام شده است به نظرم کفایت می‌کند، مانند واکنش آقای ظریف به این مساله؛ احضار سفرای دو کشور به وزارت خارجه و معذرت‌خواهی آنها. بیش از این واکنش درست نیست مگر اینکه کشورهای انگلستان و روسیه رفتار متفاوتی از خود نشان دهند که آن موقع مقتضی با آن رفتار ایران نیز پاسخ خواهد داد.
در مورد روسیه نیز باید بگویم به‌رغم اشتراکات و منافع مشترکی که میان ما و آنها در مسائل مختلف وجود دارد باید این واقعیت را نیز بپذیریم که در مواردی نیز ایران با روسیه دارای رقابت و اختلاف‌نظر است باید این دو موضوع را از هم تفکیک کنیم یعنی در عین ایجاد فضایی برای بهره‌مندی از این اشتراکات باید این واقعیت را نیز بپذیریم که با روسیه در موارد مختلفی به‌خصوص درمورد منطقه مشترک پیرامونی دو کشور اختلاف‌نظر داریم و گاهی دارای منافعی متضاد هستیم. این اختلافات طبیعی است و برای آنکه بر روابط دو کشور تاثیر منفی نگذارد نیاز است در پایتخت دو کشور منافع هم‌پوشان و غیر‌هم‌پوشان ایران و روسیه به رسمیت شناخته شود و در فضای متناسب به خودش مورد پیگیری قرار گیرد. همچنین در دورانی که نفوذ و قدرت ایالات‌متحده در خاورمیانه کمتر شده است روسیه دوست دارد تبدیل به پلیس منطقه شود. در این مسیر موانعی پیش‌ روی روس‌هاست ازجمله قدرت محدود آنها در زمینه اقتصاد و قدرت نرم. همین‌طور پیوند‌های فرهنگی آنها با کشورهای منطقه. آنها می‌دانند برای نیل به این هدف رقبای سرسختی مانند ایران دارند که اگرچه مشابه روسیه قدرت محدودی در زمینه اقتصاد و قدرت نرم دارد اما برخلاف آنها با کشورهای منطقه پیوند فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و قومیتی قوی‌تری دارد که نفوذ ایران را در منطقه افزایش می‌دهد. به نظرم ایران روسیه و هر کشور دیگری که چنین امکان قدرتی دارد در دورانی که ایالات‌متحده رو به افول است، باید بنشینند و به شکلی متمدنانه دیگر به توافق برسند، توافقی که منافع همه طرف‌ها در آن منظور شده است. نباید به سمت رفتارهای مداخله‌جویانه و رقابت هژمونیک رفت که نتیجه آن به زیان همه کشورهاست.
تا چه میزان فضاسازی درباره این تصویر را با اخباری که درباره پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای منتشر می‌شود، مرتبط می‌دانید؟
همان‌طوری که پیش‌تر گفتم ما نمی‌توانیم ذهن‌خوانی کنیم که چه در اندیشه سفرای این دو کشور در انتشار این تصویر گذشته است اما ممکن است تفسیری که شما به آن اشاره کردید تفسیری پسینی باشد. عضویت ایران در سازمان بین‌المللی شانگهای را آن‌طور که منابع روسی گفته‌اند باید با احتیاط نگاه کرد. روس‌ها پیش از این ازجمله در سال 2016 چنین وعده‌ای داده بودند که اتفاق نیفتاد. ممکن است این بار هم مشکل همچنان پا برجا باشد. بنابراین من فکر نمی‌کنم مساله را با چنان اطمینانی که در رسانه‌ها آمده است باید مطرح کرد.