بزرگنمايي:

راه ترقی- روزنامه همشهری 26 مهر گزارشی در خصوص تغییر عمده در فضای اقتصاد رسانه نوشت و آورد:  یک‌سده از شروع تب روزنامه‌خوانی در ایران می‌گذرد؛ تبی که با انقلاب مشروطه آغاز شد و همزمان با دوران انقلاب اسلامی به اوج رسید، اما حالا داده‌های مرکز آمار هم این گزاره را تأیید می‌کنند که سرانه مطالعه روزنامه در بین شهروندان ایرانی به پایین‌ترین حد خود رسیده است و مردم به جای مطالعه روزنامه‌ها، اطلاعات مورد نیاز خود را عمدتا از شبکه‌های اجتماعی تامین می‌کنند. البته این پدیده‌ای جهانی است؛ با ظهور رسانه‌های نوین و رونق شبکه‌های اجتماعی، روزنامه‌ها به‌عنوان قدیمی‌ترین ابزارهای انتقال پیام و اطلاع‌رسانی با کاهش محبوبیت مواجه شده‌اند، حالا آمارهای رسمی شهادت می‌دهند، موج کاهش محبوبیت رسانه‌های کاغذی به ایران نیز رسیده است.

میزان مطالعه روزنامه

نتایج پژوهش انجام شده در مرکز آمار ایران، درباره فرهنگ رفتاری خانواده‌های ایرانی، نشان می‌دهد 77.6درصد ایرانی‌ها دیگر روزنامه نمی‌خوانند و فقط 22.4درصد ایرانی‌ها هنوز اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق روزنامه‌ها تامین می‌کنند. طبق آمارهای موجود از میان جمعیت بزرگسال، یعنی 15سال به بالا که جمعیتی نزدیک به 55میلیون نفر را شامل می‌شود 42میلیون 600هزار نفر دیگر اعتقادی به روزنامه‌ها ندارند. در میان افرادی هم که روزنامه می‌خوانند سرانه مطالعه در روز به 2دقیقه و 46ثانیه در روز رسیده است. شهروندان استان‌های تهران، قزوین، قم و همدان بیشترین سرانه مطالعه روزنامه را در کل ایران دارند، اما میزان مطالعه روزنامه در این استان‌ها نیز در یک ‌ماه از 2ساعت و نیم تجاوز نمی‌کند. کمترین میزان مطالعه مربوط به استان‌های ایلام و بوشهر است که میزان مطالعه روزنامه به کمتر از 20‌دقیقه می‌رسد. در مقابل اما آمار عضویت و جست‌وجو در شبکه‌های اجتماعی در حال افزایش است که نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی جای روزنامه‌ها را گرفته‌اند.

عضویت در شبکه‌های اجتماعی

با وجود کاهش سرانه مطالعه روزنامه در میان ایرانی‌ها که به‌عنوان یک فرهنگ رفتاری در خانواده‌ها درنظر گرفته می‌شود، داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی در حال افزایش است؛ چنان‌که هم‌اکنون 65درصد ایرانی‌ها دست‌کم در یکی از شبکه‌های اجتماعی عضو هستند. طبق آمار رسمی، در شرایطی که سرانه مطالعه روزنامه در یک روز فقط به 2دقیقه و 46ثانیه محدود شده، میزان استفاده شهروندان از شبکه‌های اجتماعی به‌طور متوسط در روز، از یک ساعت و 32دقیقه فراتر رفته است. این ارقام نشان می‌دهد مردم بخش اصلی منابع اطلاعاتی خود را از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تامین می‌کنند.

به زعم کارشناسان تامین اطلاعات از شبکه‌های اجتماعی، چالش‌های فراوانی به‌ویژه برای افرادی دارد که از سواد رسانه‌ای برخوردار نیستند و در موارد زیادی حتی ممکن است اطلاعات این شبکه‌ها موثق نباشد. در میان افرادی که عضو شبکه‌های اجتماعی هستند، واتساپ با 88درصد و پس از آن اینستاگرام و تلگرام به‌ترتیب با 68و 66درصد، بیشترین میزان عضو را دارند. اطلاعات مرکز آمار همچنین نشان می‌دهد 36میلیون ایرانی در واتساپ و 27میلیون و600هزار نفر در اینستاگرام عضو هستند. تلگرام و پیام رسان داخلی سروش نیز در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند؛ به‌طوری که طبق آمارهای موجود تعداد کاربران تلگرام هم‌اکنون به 27میلیون نفر و پیام رسان سروش به یک میلیون 800هزار نفر رسیده است. فیسبوک، یوتیوب و توییتر از دیگر شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد در ایران هستند.

روزنامه‌خوان‌ها چه می‌خوانند؟

آمارها نشان می‌دهد در میان روزنامه‌خوان‌ها مسایل اقتصادی محبوبیت بیشتری نسبت به سایر موضوعات دارد. طبق داده‌های مرکز آمار، موضوعات اقتصادی با فراوانی 40.4درصد بیشترین محبوبیت را دارد و بعد از آن موضوعات سیاسی با 40.3درصد در رتبه دوم قرار گرفته است. موضوعات اجتماعی و ورزشی نیز اکنون در اولویت‌های بعدی روزنامه‌خوان‌ها قرار گرفته است. طبق این گزارش، بهداشت و سلامت هم از دیگر مسایل مورد علاقه افرادی است که همچنان به خواندن روزنامه علاقه دارند و اطلاعات خود را از طریق روزنامه‌ها تامین می‌کنند.