بزرگنمايي:

راه ترقی - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
حشمت‌ الله فلاحت‌پیشه/ در چند روز اخیر یکسری اتفاقات افتاد که نشان داد دولت سیزدهم اولا، نوعی سامان و وحدت لازم را در زمینه سیاست خارجی ندارد. دوما، روش دقیقی برای مقدمه‌چینی مذاکرات آینده در پیش نگرفته است. تحلیل و فرضیه‌ام را از گزارش سازمان مدیریت و بودجه دولت شروع می‌کنم. گزارشی که داده شد، نوعی فاجعه‌سازی پوپولیستی بود به‌گونه‌ای که توان چانه‌زنی ایران را در شرایط کنونی تضعیف خواهد کرد، مگر اینکه دولت گزارش واقع‌گرایانه‌ای را ارائه دهد. در این گزارش یکسری مسائلی که دولتمردان در نقد دولت گذشته رد می‌کردند دوباره تایید می‌کنند. مثل این موضوع که تحریم اثر صددرصدی در کاهش رشد اقتصادی داشته به این معنا که تحریم باعث شده رشد اقتصادی نسبت به شرایط طبیعی نصف شود. این موضوع که تحریم منجر به نوسانات نرخ ارز شده و پیش‌بینی خطرناکی مبنی بر اینکه قیمت ارز تا 298هزار تومان می‌رسد. از طرفی بعضی رسانه‌ها این گزارش برنامه و بودجه را با گزارش سازمان برنامه زمان جنگ مقایسه کردند یعنی زمانی که آقای روغنی‌زنجانی به مقامات کشور در زمان جنگ گزارش داد که بودجه کشور دیگر یارای ادامه جنگ را ندارد و به خط قرمز رسیده و مسئولان مجبور شدند جام زهر را بنوشند. یک چنین تحلیلی هم الان درباره این گزارش سازمان برنامه وجود دارد مبنی بر اینکه مسئولان مجبور هستند مذاکرات را شکل دهند. از این‌رو به نظر می‌رسد این ادامه یک سیاست پوپولیستی توسط یکسری افراد است که حتی هنری در مدیریت مملکت هم ندارند چون یک جریان نزدیک به دولت، سیاست خارجی و مسائل کلان سیاسی کشور را کاملا به یک پوپولیست وصل کرده است. درواقع جریاناتی را در بیرون از حوزه تصمیم‌گیری چه در مجلس و چه در دولت فعال و یکسری شعارهای خاص را در این جریانات مطرح کردند که عملا دست و پای دیپلمات‌ها را برای هرگونه مذاکره و توافق احتمالی ببندد و الان که بخشی از این جریان نزدیک به دولت است بالاجبار طرفداران خود را قانع می‌کند که دولت باید وارد فاز مذاکراتی شود و بدین ترتیب وارد یک رویکرد پوپولیستی دیگر مبنی بر اینکه یک بودجه فاجعه‌آمیز را از دولت گذشته تحویل گرفته، شده که حداقل 50 درصد مشکلات این بودجه ناشی از تحریم است تا به گونه‌ای زمینه را برای نوشیدن زهر تازه فراهم کند. در صورتی که حتی اگر مذاکرات در قالب توافق 90 درصدی روزهای آخر دولت روحانی یا دوران انتقال هم پیش رود، باز‌هم به معنای نوشیدن جام زهر نیست منتها چون بخشی از این جریان همواره نگاه کهنه و شکست خورده‌ای را دنبال کرده که همانا پوپولیستی کردن تصمیم‌گیری‌های کلان است و از این نظر کلی هزینه به کشور بار کرده، الان هم همان رویه دنبال می‌شود. به‌عنوان مثال در مجلس گذشته زمانی که بحث لایحه کنوانسیون مقابله با تامین مالی گروه‌های تروریسم مطرح بود، مسئولان را از وزارتخانه‌های مربوط، جریانات مختلف در مجمع تشخیص و دولت و حتی سه جریان اصلی مجلس را دعوت کردم تا درقبال این بخش از کنوانسیون که یکی از کنوانسیون‌های اصلی مرتبط با اف‌ای‌تی‌اف هست، قبل از اینکه به صحن کشانده شود، تعیین‌تکلیف کنیم.
در آنجا نظرات کاملا گفته شد و اتفاقا یکی از دغدغه‌هایی که مطرح شد، این بود که حق شرط‌های قوی بگذاریم تا منافع کشور تامین شود. بدین ترتیب حق شرط‌ها یا حق تحفظ‌‌های قوی را گنجاندیم. در نهایت این شائبه مطرح شد که در ماده 6 این کنوانسیون به گونه‌ای ابهام‌آمیز مطرح شده که ممکن است شرط ‌پذیر نباشد و یک حق شرط دیگر مبنی بر اینکه اگر ماده 6 کنوانسیون مانع از تامین حقوق ایران شود یا به عبارتی مانع از شرط‌گذاری شود، دولت موظف است که روند پیوستن به کنوانسیون یا ارتباط با اف‌ای‌تی‌اف را اصلا قطع کند، اضافه کردیم. یعنی به عبارتی حق شرط‌‌هایی که کاملا منافع ملی در آن دیده و گنجانده شد و جالب اینکه به صورت اجمالی بستر حق شرط‌ها را توافق کردیم اما بلافاصله روز بعد که در جلسه علنی به رای گذاشته شد، یکی از این جریانات در مجلس، طرفداران خود را درب مجلس جمع کرد و همان عزیزانی که با حق شرط‌ها موافقت کردند و عین جمله‌ای که حق شرط آخر را «حق شرط انقلابی»مطرح می‌کردند و به‌همین دلیل هم آن را پذیرفتند ولی پلاکارد به دست شعار می‌دادند! خطاب به یکی از آنها گفتم که شما خودتان توافق کردید، این شعارها را به چه دلیل مطرح می‌کنید؟ و با این پاسخ که «در بیرون یکسری جریانات ازما توقع دارند»، مواجه شدم که همانا پوپولیستی کردن تصمیم‌گیری است. از این‌رو معتقدم موضوع گزارش سازمان برنامه هم یک کار پوپولیستی است که الان صورت می‌گیرد و با واقعیات همخوان نیست، توان چانه‌زنی کشور را تضعیف می‌کند و اتفاقا اگر برجام احیا شود، به هیچ وجه قابل مقایسه با پذیرش قطعنامه صلح نیست. قطعنامه در شرایطی پذیرفته شد که عملا سراشیبی در جبهه‌های جنگ برای ایران شروع شده بود و تنگناهای مختلف بودجه‌ای و انزوای شدید شکل گرفته بود ولی ایران اکنون در شرایطی است که به‌رغم اینکه بار اصلی این تحریم بر دوش ملت است ولی به هیچ‌وجه این به معنای نوشیدن جام زهر نیست. دولت وارد مذاکرات احیای برجام خواهد شد ولی مقدمه‌چینی که برای این کار صورت می‌گیرد، مقدمه‌چینی پوپولیستی است که برخی جریانات سعی می‌کنند به دولت تحمیل کنند. آقای رئیسی باید با یک دقت دولت‌مدارانه مواظب باشد که این امر منجر به تضعیف توان چانه‌زنی تیم مذاکره‌کننده ایران نشود. همان‌طوری که برجام توافق بر سر حد مقدور بود، احیای برجام هم توافق بر سر حد المقدور هست. ایران ابزارهای قوی دارد که حتی اروپایی‌ها سعی می‌کنند آن را کند کنند و به حساب نیاورند ولی می‌توان از این ابزارها استفاده کرد. در شرایطی که حتی جریانات مخالف دولت هم سعی کردند به گونه‌ای سکوت توأم با همراهی را داشته باشند که اگر دولت وارد فاز دیپلماسی شد از دولت حمایت کنند؛ در این شرایط گزارش سازمان برنامه نشان‌دهنده یک شکاف در دولت هست که می‌تواند موضع سیاست خارجی کشور را تضعیف کند. سیاست خارجی و احیای دیپلماسی نیازمند یک دیپلماسی توام با کیاست است نه دیپلماسی که تحت فشار پوپولیست باشد.