بزرگنمايي:

راه ترقی - ایسنا /امروزه صحبت‌های زیادی در خصوص تأثیر شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن ها در بهبود اوضاع سلامتی بیماری‌های مزمن مطرح است. اما آیا این موارد در بهبود وضعیت مواردی مثل مسواک زدن کودکان و نوجوانان نیز مؤثرند؟
امروزه پوسیدگی دندان به‌عنوان شایع‌ترین بیماری غیرواگیر و قابل پیشگیری که بخش عظیمی از جمعیت را در طول زندگی مبتلا می‌کند، شناخته می‌شود. پیشگیری از پوسیدگی دندان از طریق استفاده از فلوراید، رعایت رژیم غذایی و از همه مهم‌تر دو بار مسواک زدن در طول روز امکان‌پذیر است. این موارد به‌طور عمده به سبک زندگی افراد مربوط می‌شود. سبک زندگی افراد از دوران کودکی و نوجوانی و با توجه به آموزش‌ها و تبادلات افراد با محیط اطراف شکل می‌گیرد.
بنا بر گفته محققان، امروزه با توجه به پیشرفت و سهولت دسترسی به فناوری، مداخلات تغییر رفتار را می‌توان با استفاده از تلفن‌های هوشمند، رایانه‌های قابل حمل، رایانه‌های رومیزی، اینترنت، فناوری‌های پوشیدنی و تلویزیون ارائه داد. با ظهور اینترنت و دسترسی آسان به آن از طریق تلفن‌های هوشمند و همچنین استفاده روزمره کودکان و نوجوانان یا والدین آن‌ها از این فناوری، فرصتی جهت ارتقای آموزش بهداشت دهان و دندان به روش دیجیتال فراهم شده است. اما در این زمینه اگرچه مقالات علمی متعددی منتشر شده‌اند، ولی تاکنون این مقالات به‌صورت یک جا و نظام‌مند مرور نشده و به تأییدی جامع منجر نشده‌اند. لذا در این خصوص نیاز پژوهشی واضحی احساس می‌شده است.
برای پرکردن این خلأ پژوهشی و بررسی این‌که آیا شبکه‌های اجتماعی مجازی و اپلیکیشن ها واقعاً بر تکرار مسواک زدن کودکان و نوجوانان مؤثرند یا خیر، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی مشهد تحقیقی را به انجام رسانده‌اند.
در این مرور پژوهشی نظام‌مند، محققان اطلاعات مورد نیاز خود را با جستجوی دقیق در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed، Cochrane Library، Scopus، Web of Science و Embase فراهم کرده و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده‌اند.
نتیجه این بررسی‌ها نشان داده است که استفاده از اپلیکیشن ها و شبکه‌های اجتماعی مجازی در تکرار مسواک زدن روزانه کودکان و نوجوانان، چندان مؤثر تلقی نمی‌شود و در حال حاضر قابل تأیید دقیق نیست. هرچند تعداد مقالات در این مقوله بسیار اندک و یافته‌ها ضد و نقیض بوده و همچنان به مطالعات بیشتری نیاز است.
در این خصوص، فریبا لاجوردی طرقبه، دندانپزشک و محقق مشهدی و دیگر همکارش از گروه دندانپزشکی کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گویند: «تحقیقات در مورد مداخلات مبتنی بر اینترنت در مراحل ابتدایی قرار دارد و هنوز چهارچوبی جهت راهنمایی در طراحی مطالعات ارائه نشده است. همان‌طور که در مقالات ورودی به پژوهش ما مشاهده شد محدودیت‌هایی در طراحی چنین مطالعاتی وجود دارد. اما آنچه مشخص است لزوم استفاده از تئوری‌های تغییر رفتار در این نوع مداخلات و طراحی اپلیکیشن و یا شبکه اجتماعی است که تعامل بیشتری با کاربر برقرار کنند».
آن‌ها می‌افزایند: «جمع‌آوری داده‌ها به‌گونه‌ای که کمترین سوگیری در آن رخ دهد، چالشی دیگر در مورد ارزیابی رفتار تکرار مسواک زدن است. این در حالی است که اثر مثبت استفاده از اپلیکیشن ها و شبکه‌های اجتماعی در ارتقای خودمراقبتی در افراد دارای بیماری‌های مزمن نظیر دیابت به اثبات رسیده است»
این نتایج حاکی از آن هستند که در حال حاضر و با این میزان از تحقیقات انجام‌شده، نمی‌توان بر اثرگذاری مثبت اپلیکیشن ها و شبکه‌های اجتماعی بر بهبود وضعیت مسواک زدن کودکان و نوجوانان صحه گذاشت.
این یافته‌ها را مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد منتشر کرده است. این مجله در زمینه علوم دندانپزشکی و در راستای پژوهش و اطلاع‌رسانی به‌صورت فصل‌نامه منتشر می‌شود.