بزرگنمايي:

راه ترقی- در پزشکی و روانپزشکی، زوال عقل یا خِرَدسودگی ، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری مغز است که با تغییر شخصیت و موقعیت‌ناشناسی و اختلال در حافظه همراه است. ارزیابی برخی از الگوهای امواج مغزی که هنگام خواب افراد رخ می‌دهند، ممکن است به پزشکان در تشخیص زوال عقل و سایر شرایط مربوط به حافظه، زبان و تفکر کمک کنند.

مطالعه جدیدی که اخیرا توسط محققان آمریکایی انجام شده می‌تواند به بهبود روش‌های خودکار برای تشخیص این الگوهای امواج مغزی یا دوک‌های خواب و ارتباط آنها با عملکرد شناختی افراد کمک کند.

دوک‌های خواب(Sleep spindle) امواج کوتاهی هستند که با بسامد 14-12 هرتز در خلال مراحل 4-1 خواب و در فاصله زمانی 5-2 دقیقه پیدا می‌شوند. این امواج نمایانگر فعالیت مکانیسمی هستند که حساسیت مغز را در برابر اطلاعات حسی کم می‌کند و در استمرار خواب شخص نقش دارند. در اشخاص سالمند این موج‌ها کمتر دیده می‌شود و به همین دلیل سالمندان در طول شب چندین بار از خواب بیدار می‌شوند. دوک‌ها همانند اثر انگشت هستند و بنابراین دوک‌های خواب هر فرد با فردی دیگر متفاوت است.

دوک‌های خواب، امواجی از فعالیت‌های مغزی هستند که در طول خواب غیر همراه با حرکات سریع چشم(non-REM sleep) رخ می‌دهند و پزشکان می‌توانند آنها را از طریق روش الکتروانسفالوگرام(EECs) (که شامل قرار دادن الکترودهای غیرتهاجمی روی پوست سر هستند) مورد ارزیابی قرار دهند.

"نور آدرا"(Noor Adra) نویسنده اصلی این مطالعه از بیمارستان عمومی ماساچوست گفت: با افزایش بار بیماری‌های عصبی، نیاز مبرمی به یک نشانگر زیستی حساس شناختی وجود دارد. توجه به این موضوع منجر شده تا محققان تحقیقات بسیاری در مورد بررسی دوک‌های خواب که یک الگوی نوسانی از فعالیت مغز در طول خواب است، بپردازند و نقش آنها در شرایط مختلف عصبی-روانی و عملکرد شناختی را بررسی کنند.

اگرچه دوک‌های خواب و سایر ویژگی‌های مغز نشانگرهای الکتروفیزیولوژیک امیدوارکننده‌ای برای تشخیص بیماری‌های عصبی و روانپزشکی ارائه می‌دهند اما با این وجود باز هم تشخیص و ارزیابی دوک‌های خواب امری ساده نیست.

دکتر "هائوکی سان"(Haoqi Sun) از دیگر محققان این مطالعه گفت: مردم پیشتر نیز مطلع بودند که این رویدادهای گذرا با فرکانس بالا در طول خواب در مغز ارتباط نزدیکی با شناخت، به‌ ویژه یادگیری و حافظه دارند. اما وقتی سعی می‌کنید دوک ها را در بین بیش از 100 خواب ضبط شده تشخیص دهید، وضوح این امواج کمتر می‌شوند.

دوک‌های خواب معمولا از طریق بررسی بصری نوار مغزی آنالیز می‌شوند، اما روش‌های خودکار می‌توانند نتایج ثابت‌تری ارائه دهند. طی این مطالعه محققان چندین آزمایش‌ مربوط به خواب را برای 167 بزرگسال طراحی کردند تا مشخص کنند که چگونه تنظیمات پارامتر تشخیص دوک بر ارتباط بین ویژگی‌های دوک و شناخت تاثیر می‌گذارد.

محققان پس از انجام آزمایش و بررسی نتایج دریافتند که دوک‌های خواب به شدت با آنچه به عنوان هوش سیال(fluid intelligence) شناخته می‌شود، مرتبط است. هوش سیال مبتنی بر تفکر انتزاعی و مهارت‌های حل مسئله است و در مراحل اولیه زوال عقل کاهش می‌یابد.

آدرا در این باره افزود: بنابراین، یافته‌های ما از دوک‌های خواب به‌ عنوان یک نشانگر زیستی مبتنی بر خواب مهم در امر شناخت سیال پشتیبانی می‌کند. دوک‌های خواب یکی از ویژگی‌های مهم قابل اندازه‌گیری فعالیت مغز در طول خواب هستند که اطلاعاتی از وضعیت فعلی سلامت مغز و خطر ابتلای فرد به بیماری‌های مغزی یا زوال شناختی می‌دهند. اکنون که ما بهتر می‌دانیم چگونه دوک‌های خواب را اندازه‌گیری کنیم، می‌توانیم آن‌ها را به شاخص‌های سلامت مغز که می‌توان در طول خواب اندازه‌گیری کرد اضافه کنیم. این شاخص‌ها ابزارهای ضروری برای توسعه درمان‌هایی که می‌توانند سلامت مغز را حفظ و تقویت کنند، خواهند بود.