راه ترقی - با اینکه طول رودخانه‌ی آمازون نزدیک به 6920 کیلومتر است به شکل تعجب‌آوری هیچ پلی روی آن وجود ندارد.

رودخانه‌ی آمازون دومین رودخانه‌ی طویل جهان و یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های آبی است. حجم آب شیرین این رودخانه از هر رودخانه‌ای بیشتر است و میزبان بزرگ‌ترین گونه‌های دلفین دریایی، 100 گونه ماهی الکتریکی و 60 گونه پیرانا است. اما با وجود بسیاری از ویژگی‌های متنوع، رودخانه‌ی آمازون چیزی کم دارد: پل‌ها. با توجه به اینکه آمازون در سه کشور پرو، کلمبیا و برزیل جریان دارد و بیش از 30 میلیون نفر در حوضه‌ی این رودخانه زندگی می‌کنند، به نظر غیرممکن می‌رسد که هیچ پلی روی این رودخانه قرار ندارد؛ اما دلیل این مسئله چیست؟ آیا مشکلات بنیادی برای ساخت چنین سازه‌هایی در جنگلی بارانی با باتلاق‌ها، تالاب‌ها و زیرگیاه‌های ضخیم و عمیق وجود دارد؟ آیا مشکلات مالی وجود دارد؟ یا ساده‌تر از آن ساخت پل ارزش تلاش و هزینه را ندارد؟ ناهنجاری آمازون
در مقایسه با برخی از شناخته‌شده‌ترین رودخانه‌های جهان، نبود پل روی رودخانه‌ی آمازون بسیار عجیب است. تنها نه پل روی رودخانه‌ی نیل در محدوده‌ی قاهره قرار دارد؛ بیش از 100 پل هم طی سی سال اخیر روی رودخانه‌ی یانگ‌تسه‌ در آسیا ساخته‌ شده‌اند از طرفی رودخانه‌ی دانوب که از نظر طول یک سوم رودخانه‌ی آمازون است دارای 133 پل است؛ اما چرا آمازون هیچ پلی ندارد؟ به گفته‌ی والتر کافمن رئیس مهندسی سازه (سازه‌های بتنی و طراحی پل) در مؤسسه‌ی فدرال فناوری زوریخ سوییس (ETH): «نیاز ضروری به ساخت پل روی آمازون وجود ندارد.»

نقشه‌ای از حوضه‌ی رودخانه‌ای آمازون که در آن رود آمازون با رنگ بنفش مشخص شده است. کافمن بر این باور است: باتلاق‌های وسیع و خاک‌های نرم به ساخت پل‌های بتونی بلند نیاز دارند؛ پل‌های بتنی چنددهانه‌ای که از نواحی پست‌ می‌گذارند و به شالوده‌های عمیق نیاز دارند. قطعاً ساخت چنین پلی نیاز به سرمایه‌گذرای کلان دارد. علاوه بر این تغییر موقعیت مسیر رودخانه در فصل‌های مختلف سال با تفاوت‌های مشخص در عمق آب، ساخت و ساز پل را بسیار دشوار می‌سازد. به نقل از Amazon Waters initiative ، دلیل این مسئله بالا و پائین رفتن سطح آب در طول سال و فرسایش رسوب‌های نرم ساحل رودخانه و تغییرات فصلی آن‌ها است. کافمن معتقد است با اینکه مشکلات یادشده منحصر به آمازون نیستند در آمازون شدت آن‌ها بیشتر است. او می‌افزاید: محیط آمازون یکی از دشوارترین محیط‌های جهان است. اگر عمق آب بالا باشد، پل‌سازی روی تنگه‌ها نیز کاری دشوار است اما حداقل می‌دانیم ساخت‌وساز با پانتون امکان‌پذیر است. پانتون‌ها یا سازه‌های شناور در اغلب بخش‌های آمازون نتیجه بخش‌ نیستند زیرا این رودخانه به‌شدت تحت تأثیر تغییرات فصلی قرار دارد و همین مسئله پیچیدگی کار را افزایش می‌دهد. برای مثال در طول فصل خشک (بین ماه ژوئن و نوامبر)، میانگین عرض آمازون بین 3/2 و 9/7 کیلومتر است درحالی‌که در فصل مرطوب (دسامبر تا آوریل) عرض رودخانه می‌تواند به 48 کیلومتر و سطح آب تا 15 متر برسد که بسیار بیشتر از عرض و عمق آب در طول فصل خشک است. به گفته‌ی کافمن: «چالش آمازون منحصر‌به فرد است.» درنتیجه با اینکه نیاز فوری به ساخت پل روی آمازون وجود ندارد، در نظر گرفتن فرایند ساخت پل روی این رودخانه شایان توجه است. پلی در دوردست؟
گرچه هیچ پلی روی آمازون وجود ندارد، یک پل از رودخانه‌ی نگرو، انشعاب اصلی آمازون می‌گذرد. این پل که پونته ریو نگرو نامیده می‌شود در سال 2011 کامل شد و شهرهای مانائوس و ایراندوبای برزیل را به یکدیگر وصل می‌کند. این پل تاکنون تنها پل اصلی است که روی انشعاب‌های آمازون کامل شده است. پل نانای هم از رودخانه‌ی نانای در پرو (انشعاب دیگر آمازون) می‌گذرد که قرار بود در سال 2021 افتتاح شود اما تکمیل آن به تعویق افتاد. به نقل از توییتی که اخیراً توسط وزیر راه پرو منتشر شد، این پل تا پایان 2022 افتتاح خواهد شد. اما با اینکه هیچ طرح منسجمی برای ساخت پل روی آمازون وجود ندارد، فیلیپ فیرنساید، دانشمند زیست‌شناس آمریکایی که بخش زیادی از شغل خود را در برزیل گذرانده است، می‌گوید ساخت پل روی آمازون غیرممکن نیست. در سال 2019، ژائیر بولسونارو رئیس‌جمهور برزیل از خواسته‌اش برای ساخت پل روی آمازون به‌عنوان بخشی از پروژه‌ی ریو برانکو (Rio Branco) سخن گفت اما تاکنون هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. به نقل از فیرنساید: ساخت پل روی آمازون در مقایسه با منافع اقتصادی آن بسیار پرهزینه خواهد بود.

علاوه بر این به گفته‌ی فیرنساید در رابطه با توسعه‌ی پیشنهادی BR-319، ساخت چنین پلی باعث می‌شود نابودکنندگان جنگل به نیمی از باقی‌مانده‌ی جنگل‌های آمازون کشور دسترسی داشته باشند و درنتیجه این طرح پیامدهای حفاظتی زیادی برای برزیل خواهد داشت. با تمام این اوصاف، آیا شانسی برای ساخت پل روی آمازون در آینده وجود دارد؟ به نقل از کافمن: معتقدم پل تنها در صورتی ساخته می‌شود که تقاضا و نیاز بر مشکلات و هزینه غلبه کند. شخصاً شک دارم این اتفاق به‌زودی رخ دهد مگر اینکه توسعه‌های اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی در منطقه رخ دهند.