بزرگنمايي:

راه ترقی- یک انقراض گسترده حیوانات حدود 550 میلیون سال پیش روی داد که ناشی از کاهش اکسیژن بوده است و این تاکیدی بر تهدید حیات روی زمین در هر زمانی بر اثر تغییرات زیست محیطی است و لذا انقراض جاری کنونی شاید انقراض هفتم باشد.

تحقیقات جدید حاکی است تغییرات زیست محیطی اولین پدیده از این نوع (انقراض) را در تاریخ پدید آورد که میلیون‌ها سال پیش از تصور قبلی دانشمندان روی داده است.

بیشتر دایناسورها 66 میلیون سال پیش ناپدید شدند و پیش از آن اکثریت موجودات روی زمین حدود 252 میلیون سال پیش از بین رفتند. به لطف تلاش‌های محققان در دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید و ویرجینیا، اکنون معلوم شده است که یک انقراض مشابه نیز 550 میلیون سال پیش در دوره «ادیاکاران» (Ediacaran) روی داده است. هر چند روشن نیست که آیا این هم یک «انقراض گسترده» واقعی بوده است، اما درصد ارگانیسم‌های از دست رفته مشابه رویدادهای دیگر از جمله رویداد جاری حال حاضر بوده است.

محققان اعتقاد دارند که تغییرات زیست محیطی مسبب و مقصر از دست رفتن حدود 80 درصد از موجودات در دوره ادیاکاران بوده است که اولین اشکال حیات پیچیده و چند سلولی روی سیاره زمین بودند. «چنیی تو» از دست اندرکاران این تحقیق گفت: سوابق ژئولوژیک نشان می‌دهد اقیانوس‌های جهان در آن دوره اکسیژن زیادی از دست دادند و گونه‌های اندکی که نجات پیدا کردند بدن‌هایی داشتند که با محیط اکسیژن دار تطبیق یافته بودند. بر خلاف رویدادهای بعدی، مستند کردن این رویداد اولیه دشوارتر بوده است؛ زیرا موجوداتی که از بین رفتند بدن‌های نرم داشتند و در سوابق فسیلی بخوبی حفظ نشده‌اند.

«راجل سورپرنانت» دیرینه شناس دانشگاه ریورساید (UCR) و از تهیه‌کنندگان این گزارش تحقیقی گفت: ظن چنین رویدادی را داشتیم، اما برای ثابت کردن آن باید پایگاه داده عظیمی از مدارک را جمع‌آوری می‌کردیم. این تیم تحقیقاتی تقریبا محیط زیست، اندازه جثه، رژیم غذایی و توانایی حرکتی هر حیوان شناخته‌شده‌ای را در دوره ادیاکاران مستند سازی کرد.

این محققان درصدد ابطال این نظر بودند که نابودی حیوانات در پایان دوره ادیاکاران نتیجه چیزی بجز انقراض بوده است. برخی در گذشته بر این باور بودند که شاید بتوان آن رویداد را با مساله‌ای مانند ورود درندگان توضیح داد.

حیوانات دوره ادیاکاران بر اساس معیارهای امروز عجیب بوده‌اند؛ بسیاری از آنها قادر به حرکت بودند، اما شباهتی با حیوانات امروز نداشتند. این حیوانات اولین تجربه تکاملی روی زمین بودند، اما تنها حدود 10 میلیون سال دوام داشتند که از لحاظ تکاملی مدت طولانی نیست.

هر چند معلوم نیست چرا سطح اکسیژن در پایان آن دوره کاهش پیدا کرد، اما روشن است که تغییرات محیط زیستی می‌تواند در هر زمانی حیات روی زمین را دچار بی‌ثباتی کرده و نابود سازد. چنین تغییراتی عامل همه انقراض‌های گسترده از جمله انقراضی است که هم اکنون در حال روی دادن است.

«فیلیپ بون» زمین‌شناس (ژئولوژیست) دانشگاه ریورساید گفت: یک نسبت و ارتباط قوی بین موفقیت ارگانیسم‌ها و به قول «کارل ساگان»، «نقطه آبی کم رنگ» ما وجود دارد.

وی افزود: هیچ چیز در برابر انقراض مصونیت ندارد. ما می‌توانیم تاثیرات تغییرات آب و هوایی را روی اکوسیستم‌ها ببینیم و برای برنامه‌ریزی‌های آینده باید این تاثیرات نابودکننده را در نظر داشته باشیم.

نقطه آبی کمرنگ نام نگاره‌ای است که در سال 1990 میلادی توسط فضاپیمای کاوشگر وویجر یک و از فاصله 6 میلیارد کیلومتری از کره زمین به عنوان بخشی از مجموعه تصاویر منظومه شمسی گرفته شده‌ است. در این نگاره کره زمین به شکل یک «نقطهٔ آبی کوچک رنگ‌پریده» در برابر عظمت فضا دیده می‌شود.