بزرگنمايي:

راه ترقی - خبرآنلاین / این روزها کیفیت هوای کره زمین، رو به وخامت گذاشته و بیش از پیش آلوده و برای سلامت انسان مضر شده است. بنابر گزارش سازمان جهانی بهداشت، 99درصد از جمعیت جهان، هوای آلوده تنفس می‌کنند و متاسفانه هر ساله 7میلیون نفر در اثر آلودگی هوا، جان خود را زودهنگام از دست می‌دهند.
 بنابر گزارش‌ سازمان جهانی بهداشت، ذرات معلق (PM) با قطر 2.5 میکرومتر یا کمتر از آن، بیشترین صدمه را به انسان می‌زنند. این ذرات به‌راحتی وارد خون انسان می‌شوند و او را در خطر ابتلا به سکته مغزی، بیماری‌های قلبی، ریوی و همچنین سرطان قرار می‌دهند. بنابر دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت غلظت آلاینده‌های ذرات معلق با قطر 2.5 نباید بیش از 5 میکروگرم در مترمکعب باشد.
کشورهای سراسر دنیا، برای پیشگیری از صدمات بیشتر آلودگی هوا، اقداماتی برای کنترل کیفیت هوا، از جمله بررسی مقدار ذرات معلق با قطر 2.5 و دیگر آلاینده‌ها انجام می‌دهند. آنها برنامه‌های طولانی‌مدت برای افزیش کیفیت هوا در نظر گرفته‌اند. اما این کشورها برای روزهایی که غلظت آلاینده‌ها از سطح هشدار بالاتر می‌رود و نیازمند اقدام فوری است، برنامه‌های کوتاه‌مدت متفاوتی در نظر گرفته‌اندی. در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره کرده‌ایم:
اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا در برنامه‌های کوتاه‌مدت خود در برابر آلودگی هوا، فعالیت‌های مختلفی را در نظر گرفته است. از این فعالیت‌ها که از آنها با نام اقدامات اضطراری هنگام آلودگی هوا یاد می‌شود باید به موارد زیر اشاره کرد:
* اطلاع‌رسانی به عموم مردم
* کم کردن سرعت مجاز خودروها؛ وقتی وسایل نقلیه سرعت کمتری داشته باشند، سوخت کمتری مصرف می‌کنند که می‌تواند در کاهش آلودگی هوا هم موثر باشد.
* رایگان کردن حمل‌ونقل عمومی
* اجرای طرح ترافیک زوج و فرد، ممنوعیت حرکت وسایل نقلیه سنگین و محدودیت در عبور و مرور وسایل نقلیه‌ای که با استانداردهای یورو (EURO) تولید نشده‌اند
* محدودیت گرمایشی و پرهیز از سوخت‌هایی که موجب آلودگی بیشتر هوا می‌شوند
* شستشوی جاده‌ها و استفاده از ابزارهایی که جلوی بلند شدن گردوخاک را می‌گیرند
* محدودیت در ساخت‌وساز
تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید در روزهای به‌شدت آلوده، از این اقدامات اضطراری برای کاهش آلودگی هوا تبعیت کنند.
البته دولت‌های کشورهای مختلف بی‌عمل نمانده و هریک با توجه به منطقه و نوع آلودگی هوای خود، اقدامات اضطراری ویژه‌ای در نظر گرفته‌اند:
مادرید
در مادرید، پایتخت اسپانیا، برنامه‌های کوتاه‌مدتی برای کنترل آلودگی هوا در نظر گرفته شده است. آنها ابتدا برای کنترل کیفیت هوا،‌ شهر را بر اساس توزیع جمعیت به 5 منطقه تقسیم کرده‌اند. سپس هر زمان که آلودگی هوا در شرایط ناسالمی قرار می‌گیرد، اطلاع‌رسانی کرده و محدودیت ترافیک، کاهش سرعت مجاز و فعالیت بیشتر وسایل نقلیه عمومی را در برنامه اقدامات ضروری‌شان قرار می‌دهند. اگر هوا دو روز پی‌درپی آلوده باشد، خودرو در مرکز شهر ممنوع اعلام می‌شود و هیچ خودروی شخصی اجازه تردد در این منطقه را نخواهد داشت.
وقتی آلودگی هوا به حد هشدار می‌رسد، علاوه‌بر خودروهای شخصی، وسایل نقلیه سنگین هم اجازه تردد در مرکز شهر را ندارند. همچنین برای کاهش انتشار گازهای سمی،‌ طرح زوج و فرد خودروها اجرا می‌شود.
در روزهایی که هوای ناسالم در وضعیت بسیار ناسالم قرار می‌گیرد، دیگر حتی تاکسی‌های خالی هم اجازه تردد ندارند.
پاریس
پاریس برای روزهای به‌شدت آلوده،‌ برنامه‌های کوتاه‌مدت با جزئیاتی دارد. اقدامات مسئولان این شهر ابتدا با اطلاع‌رسانی شروع می‌شود. سپس با اعمال محدودیت‌های ترافیکی، مانند کاهش سرعت مجاز، ممنوعیت پارک خودرو، ممنوعیت استفاده از هیزم و فعالیت‌های کشاورزی به منظور کاهش انتشار آمونیاک سعی در کاهش آلودگی هوا دارند.
از دیگر اقدامات در روزهای هوای آلوده، باید به رایگان کردن حمل‌ونقل و برقرار کردن سیستم زوج و فرد خودروها در این شهر اشاره کرد.
مقامات این شهر برای اطمینان از عملکردشان در کاهش آلودگی هوا، هریک از قوانین خود را بررسی کردند و دریافتند، اعمال محدودیت ترافیکی در مراکز شلوغ شهر و در ساعت پررفت‌وآمد تا 20درصد از آلودگی هوا می‌کاهد. اما طرح زوج و فرد، به‌ویژه، در فصل زمستان، چندان موثر واقع نمی‌شود.
سانتیاگو
روزهای بسیاری، هوای سانتیاگو، پایتخت شیلی، آلوده و ناسالم است. گاهی‌اوقات غلظت ذرات معلق با قطر PM10 به بیش از 300 و گاهی 500 میکروگرم بر مترمکعب هم می‌رسد. این شهر برای روزهای به‌شدت آلوده برنامه‌هایی چون ممنوعیت تردد انواع خودروها بنابر پلاک‌شان در نظر گرفته است. این محدودیت‌ها در روزهای به‌شدت آلوده بیشتر هم می‌شود. در این روزها تقریبا 80درصد خودروهایی که به مبدل کاتالیست مجهز نیستند و 40درصد خودروهای دارای کاتالیست، با محدودیت‌های ترافیکی روبه‌رو می‌شوند.
مبدل کاتالیست، قطعه‌ای از خودروست که گازهای سمی را به گازهای کم‌ضرر تبدیل می‌کند.
از دیگر اقدامات باید به توقف فعالیت 50درصد از کارخانه‌های صنعتی و صنایعی که با سوخت چوب فعالیت می‌کنند اشاره کرد.
این اقدامات معمولا حدود 20درصد از آلودگی هوا می‌کاهد.
پکن
سه طرح کوتاه‌مدت و اضطراری کاهش آلودگی هوا در پکن،‌ پایتخت چین، که تاکنون انجام شده است، توانسته توجه بسیاری از محققان بین‌المللی را به خود جلب کند. یکی از این طرح‌های اضطراری کوتاه‌مدت برای کنترل آلودگی هوا سال 2008، وقتی‌ بازی‌های المپیک و پارالمپیک در جریان بود انجام شد.
در آن زمان دولت چین آلودگی هوای منطقه‌ای به شعاع حدود 150 کیلومتر اطراف پکن را کنترل کرد. در این اقدامات، بیشتر کارخانه‌هایی که با سوخت زغال‌سنگ کار می‌کردند و بیشتر فعالیت‌شان تولید آهن و فولاد بود و همینطور یک پالایشگاه را از این محدوده خارج و به مکانی دیگر منتقل کرد. فعالیت باقی کارخانه‌ها را هم تا 30درصد کاهش داد. همچنین در مدت زمان انجام بازی‌ها، ساخت‌وساز به‌طور کل به تعویق افتاد، تردد وسایل نقلیه‌ای که مجهز به استانداردهای Euro اروپایی نبودند و نیمی از خودروهای شخصی بنابر طرح زوج و فرد ممنوع شد. درعین حال 70درصد خودروهای مربوط به کارکنان دولت از جاده‌ها خارج شدند. وسایل نقلیه عمومی همچون اتوبوس و تاکسی افزایش یافتند. درضمن از فعالیت 30درصد از وسایل نقلیه سبک و 54درصد از وسایل نقلیه سنگین کاسته شد. این اقدامات موجب شد هوای روزهایی که بازی‌ها در پکن در جریان بود، آلودگی بسیار کمی داشته باشد.
مدارس در روزهای هوای آلوده واشنگتن
برخی کشورها، مانند آمریکا، هند و پاکستان، وقتی آلودگی هوا بسیار شدید می‌شود و غلظت آلاینده‌ها از 150.5 میکروگرم بر مترمکعب عبور می‌کند، مدارس را تعطیل می‌کنند.
در واشنگتن، وقتی هوا در وضعیت ناسالم برای گروه حساس قرار می‌گیرد،‌ تمام برنامه‌های ورزشی کودکان در فضای باز لغو می‌شود. همچنین وقتی آلودگی طولانی می‌شود، مکان‌هایی که به آنها پناهگاه‌های هوای تمیز گفته می‌شود، برای افراد حساس در نظر گرفته می‌شود. با اینحال، اگر کنترل آلودگی هوا سخت شود، مدارس تعطیل می‌شوند.
دولت‌های هر یک از کشورهای دنیا برای کنترل آلودگی هوا بنابر ویژگی‌های منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنند راهکارهای متعددی در نظر گرفته‌اند و با بررسی و به‌کارگیری بهترین‌ آنها می‌توان از روزهای هوای آلوده کاست.