راه ترقی - همشهری /متن پیش رو در همشهری منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عدم تغییر ساعت رسمی‌کشور در ابتدای بهار چه‌خوبی‌ها و بدی‌هایی دارد؟
فاطمه عسگری‌نیا | یکی از اتفاقات جالب روزهای آتی‌ آن است که ساعت رسمی کشور دیگر تغییر نخواهد کرد. عدم تغییر ساعت رسمی کشور‌ اسفند‌ماه سال گذشته توسط نمایندگان مجلس پیگیری شد، ولی به نوروز1401 نرسید. وقتی همه مراحلش را طی کرد، قرار شد از امسال اجرایی شود؛ چراکه اردیبهشت‌ماه سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که مغایر شرع و قانون اساسی نیست.‌حالا باید دید که این عدم‌تغییر ساعت رسمی، منافعش بیشتر است یا معایبش. همین بهانه‌ای شد تا در این گزارش، به زیر و بم چنین قاعده و قانونی بپردازیم.‌
‌ از کجا آمد؟
تاریخچه تغییر ساعت تابستان را که ورق می‌زنیم، سابقه‌اش به سال1784 در فرانسه برمی‌گردد. داستان تغییر ساعت در واقع از یک شوخی ساده شروع شد. فرانکلین فرانسوی در سال1784 از مردم پاریس خواست زودتر از خواب بیدار شوند تا در مصرف شمع صرفه‌جویی کنند. 111سال بعد یک حشره‌شناس از زلاندنو پیشنهاد تغییر ساعت رسمی را برای افزایش استفاده از زمان روشنایی روز مطرح کرد تا بتواند حشرات بیشتری را جمع‌آوری کند! بعدها در سال1907 انگلیسی‌ها هم زمزمه اجرای آن را در کشورشان به راه انداختند، اما عملی نکردند‌تا اینکه آلمانی‌ها در سال1916 به‌طور رسمی طرح تغییر ساعت را انجام دادند.
بازار

‌ چه کشورهایی اجرایش کردند؟
تجربه آلمان باعث شد که برخی دیگر از کشورها اعم از آمریکا، بریتانیا و چند کشور اروپایی دیگر هم از این طرح استقبال کنند. صرفه‌جویی انرژی در زمان جنگ جهانی اول نقطه قوت اجرای این طرح بود. در حال حاضر بیشتر کشورهای اروپایی، آمریکای‌شمالی، بخش‌هایی از آسیا و آمریکای‌جنوبی و اقیانوسیه ساعات رسمی مناطق‌شان را تغییر می‌دهند.‌
‌ چطور به ایران رسید؟
ساعت رسمی ایران نخستین‌بار قبل از انقلاب تغییر کرد، اما در سال1357 و از انقلاب به دلایل شرعی منسوخ شد اما 13سال بعد و همزمان با دوران ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی‌رفسنجانی، دوباره موضوع تغییر ساعت رسمی در دولت مطرح شد و در نهایت با رأی هیأت وزیران، ساعت رسمی کشور در فصل‌های بهار و تابستان تغییر کرد. این طرح دوباره 14سال بعد از اجرایش در دولت نهم لغو شد. در همان زمان سخنگوی وقت دولت، مدعی شد تغییر ساعت «تأثیری در کاهش مصرف انرژی ندارد و باعث سردرگمی مردم می‌شود».
2سال بعد از لغو تغییر ساعت رسمی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سال1386 قانونی را تصویب کردند که به موجب آن، دولت موظف بود هر سال در فصل‌های بهار و تابستان، ساعت رسمی را جلو بکشد. حالا نیز پس از گذشت 17سال، بار دیگر ماجرای لغو تغییر ساعت رسمی ایران در صورت تصویب نمایندگان مجلس یازدهم، تکرار می‌شود.‌
‌ کدام کشورها به فکر لغوش افتادند؟
حالا چند سالی است طرح این موضوع که تغییر ساعت روی سلامت افراد اثر منفی دارد، برخی کشورها را به فکر لغو اجرای این طرح انداخته است؛ حتی کشورهایی که سابقه طولانی در اجرای این طرح دارند. آرژانتین، ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، برزیل، مصر، گرجستان، هنگ‌کنگ، عراق، قزاقستان، روسیه، سودان، ترکیه و... ازجمله این کشورها هستند.
‌‌تغییر ساعت رسمی چه نکته‌هایی در ایران دارد؟
‌چیزی که این روزها مورد توجه برخی قرار گرفته، ساعت اذان صبح و طلوع آفتاب در واپسین روزهای خرداد‌ماه است. ‌براساس داده‌های موجود در این جدول، مشهدی‌ها باید ساعت 2 و‌25 دقیقه بامداد با اذان صبح برای اقامه فریضه نماز آماده شوند. البته در همین روز اذان صبح به افق تهران هم ساعت 3بامداد است و طلوع آفتاب از ساعت 4 و13دقیقه در مشهد شروع می‌شود. جلو بردن ساعت به میزان یک‌ساعت در اول فروردین و عقب کشیدن آن در 31شهریور ‌ نقاط مثبتی‌ دارد.
بر این اساس، با جلو بردن ساعت به میزان یک‌ساعت در اول فروردین، وقت تلف‌شده و غیرقابل استفاده افراد کاهش پیدا می‌کند. به‌عبارت دیگر، فاصله زمانی بین بیدار شدن مردم و شروع کار روزانه کم می‌شود و معادل آن به ساعت مناسب برای خوابیدن افزوده خواهد شد. اما خب، همه موافق این نکته‌ها نیستند.‌