بزرگنمايي:

راه ترقی- مولتیپل اسکلروزیس (ام. اس) یک بیماری التهابی مزمن سیستم عصبی مرکزی است که منجر به ایجاد ضایعات دمیلینه در مغز و نخاع می شود. مطالعات نشان می دهند که آسیب های اکسیداتیو در دمیلیناسیون حاد (بیماری دمیلیناسیون بیماری سیستم عصبی است که در آن غلاف میلین نورون ها آسیب می بیند. این آسیب بر انتقال سیگنال ها در اعصاب آسیب دیده تأثیر می گذارد) بوسیله آهن رهاشده از قطعات میلین تشدید می شود.

همچنین التهاب مزمن منجر به تجمع تدریجی آهن شده و پراکسیداسیون لیپیدها و در نهایت مرگ سلولی بواسطه آهن (فروپتوز) را پیش می برد. گزارشات متعدد نقش آهن در تقویت آسیب های اکسیداتیو درگیر در دمیلیناسیون و نورودژنراسیون را نشان داده اند. با این وجود اثرات شلاته - کننده های آهن از جمله دفریپرون بر حفاظت و ترمیم میلین به خوبی مشخص نشده است.

عاطفه رعیت پور که این پژوهش را در قالب رساله دکتری تخصصی در رشته فیزیولوژی انجام داده است، درمورد این بررسی گفت: در این مطالعه به بررسی وقوع فروپتوز(مرگ سلول ها) به دنبال دمیلیناسیون عصب بینایی با لیزولستین پرداختیم و اثرات داروی دفریپرون را بر حفاظت از میلین و ترمیم آن بررسی کردیم.

وی افزود: القای مدل دمیلیناسیون با تزریق لیزولسیتین به عصب بینایی موش های نر C57BL/6J انجام شد. در مقاطع زمانی مختلف از 6 ساعت تا 7 روز پس از تزریق، عصب بینایی موش ها برای بررسی میزان تجمع آهن و بررسی های مولکولی و بیوشیمیایی شاخص های فروپتوز جمع آوری شد.

این پژوهشگر دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: برای ارزیابی اثربخشی دفریپرون بر التهاب و میزان گسترش دمیلیناسیون، گروه هایی از حیوانات به مدت 3 و 7 روز متوالی تحت درمان روزانه با دفریپرون قرار گرفتند. جهت بررسی اثر دارو بر فرآیند ترمیم حیوانات مدل داروی دفریپرون را از روز هفتم در فاز رمیلیناسیون دریافت کردند. همچنین گروه هایی از حیوانات، تحت درمان با دفریپرون در فاز رمیلیناسیون قرار گرفتند و در مقاطع زمانی مختلف ثبت پتانسیل برانگیخته بینایی و آزمون های رفتاری جهت بررسی دقت بینایی انجام شد.

رعیت پور گفت: نتایج مطالعه رسوب آهن را در مقاطع زمانی مختلف پس از تزریق لیزولستین نشان داد. بررسی شاخص های فروپتوز کاهش قابل توجهی درسطح گلوتاتیون همراه با افزایش سطح مالون دی آلدئید و تغییر بیان ژن های مرتبط با مسیرفروپتوز را در زمان کوتاهی پس از تزریق نشان داد. علاوه بر این، درمان با دفریپرون در فاز التهابی منجر به کاهش میکروگلیوزیس و التهاب شد. کاهش دمیلیناسیون، میکروگلیوزیس و آستروگلیوزیس در موش هایی که به مدت 7 روز دارو دریافت می کردند، مشاهده شد.

وی افزود: همچنین نتایج ما اثرات حفاظتی دفریپرون در برابر آسیب آکسونی و ازدست رفتن سلول های گانگلیونی شبکیه را نشان داد. در فاز رمیلیناسیون دارو منجر به تسریع فرآیند ترمیم و بهبود شاخص g-ratio، کاهش آستروگلیوزیس و افزایش الیگودندروژنز شد. تسریع رمیلیناسیون منجر به بهبودی عملکردی در ثبت عصب بینایی و آزمون های رفتاری دقت بینایی گردید.

این پژوهشگر دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که فروپتوز درگسترش دمیلیناسیون نقش دارد. استفاده از داروی دفریپرون نه تنها در فاز التهاب و دمیلیناسیون موثر بود، بلکه سرعت ترمیم را افزایش داد. لذا راهکارهای درمانی که آهن و باز توزیع فیزیولوژیک آن را هدف قرار می دهند، می توانند یک هدف درمانی امیدوارکننده برای بیماران مبتلا به ام. اس باشند.

این پژوهش در قالب رساله دکتری تخصصی رعیت پور با راهنمایی دکتر محمد جوان و مشاوره دکتر خسرو خواجه از اعضای هیأت عامی دانشگاه تربیت مدرس در دانشکده علوم پزشکی دانشگاه انجام شد.