چاپ

راه ترقی - تجارت نیوز / دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، به‌تازگی عنوان کرد: هر شخصی که از ایران نفت بخرد، حق تجارت با آمریکا را ندارد. با این حال گزارش‌ها حاکی از آن است که چین همچنان به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهد. این پرسش مطرح می‌شود که پکن چگونه این تجارت را ادامه می‌دهد؟ آیا چین ابایی از تهدید آمریکا ندارد یا به طرق متعددی روند تجارت نفت با ایران را ادامه می‌دهد تا ضربه‌ای به ارتباط خود با آمریکا وارد نشود؟
تجارت نفت ایران بعد از انقلاب اسلامی با تحریم‌های متعددی روبه‌رو بوده است. بخش مهمی از درآمد ارزی کشور از طریق تجارت نفت تامین می‌شود و نوسان بسیاری در طول زمان داشته است. این بار قرار است تجارت نفت ایران با محدودیت‌های بیشتری روبه‌رو شود.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، روز پنج‌شنبه 11 اردیبهشت اعلام کرد: هر شخصی از ایران نفت خریداری کند، حق تجارت با آمریکا را ندارد. این همان کاری است که دوره پیشین انجام شد.
او همچنین با انتشار پستی در شبکه اجتماعی Truth Social عنوان کرد: هر کشور یا فردی که به هر میزان نفت یا پتروشیمی از ایران خریداری کند، بلافاصله مشمول تحریم‌های ثانویه می‌شود. آنها به هیچ‌وجه و تحت هیچ شرایطی اجازه ندارند با ایالات متحده آمریکا تجارت کنند.
آن‌طور که رویترز گزارش داد، اظهارات ترامپ پس از به تعویق افتادن مذاکرات اخیر آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران مطرح شده است؛ مذاکراتی که قرار بود روز شنبه در رم برگزار شود. یک مقام ارشد ایرانی به خبرگزاری رویترز گفت: «تاریخ جدید بسته به رویکرد ایالات متحده تعیین می‌شود.».
با توجه به تهدیدها و تحریم‌های جدید، باید دید موضع چین به‌عنوان مهم‌ترین خریدار نفتی ایران چیست؟
تحریم‌های ثانویه علیه خریداران نفتی ایران
دولت ترامپ تاکنون تحریم‌هایی را علیه صنعت نفت ایران اعمال کرده است که شامل افراد، نفتکش‌های دخیل در تجارت نفت، پایانه‌های ذخیره‌سازی نفت خام در چین و پالایشگاه‌های مستقل چین می‌شود که به تجارت نفت و محصولات پتروشیمی ایران متهم شده‌اند.
در جدیدترین دور تحریم‌ها، وزارت امور خارجه آمریکا در تاریخ 30 آوریل اعلام کرد که تحریم‌های جدید علیه ایران، چهار فروشنده و یک خریدار محصولات پتروشیمی ایران را هدف قرار می‌دهد که صدها میلیون دلار منابع مالی برای ایران ایجاد کرده‌اند.
در این بیانیه آمده است که خریدار، یک نهاد مستقر در ترکیه است که بیش از 15 میلیون دلار محموله حاوی محصولات پتروشیمی با منشا ایرانی را از چند شرکت ایرانی که پیش‌تر توسط آمریکا تحریم شده‌اند، وارد کرده است.
در ادامه این تحریم‌ها، تهدیدهای ترامپ به تحریم ثانویه کشورها آغاز شد.
آن‌طور که رویترز گزارش داده، تحلیل‌گران گفته‌اند که برای مقابله واقعی با صادرات نفت ایران، آمریکا باید تحریم‌های ثانویه‌ای را علیه نهادهایی مانند بانک‌های چینی که خرید نفت ایران را تسهیل می‌کنند، اعمال کند؛ چراکه چین بزرگ‌ترین خریدار نفت خام ایران است.
تحریم‌های ثانویه آن دسته از تحریم‌هایی هستند که یک کشور، کشور دوم را به دلیل تجارت با کشور سومی مجازات می‌کند. ایالات متحده از این ابزار فشار قدرتمند برخوردار است.
با توجه به دور جدید تحریم‌ها تاکنون ترکیه و چین به دلیل تجارت نفت با ایران مشمول تحریم شده‌اند. اما آیا تحریم‌ها علیه شریکان نفتی ایران تشدید می‌شود؟
تداوم خرید نفت ایران توسط چین
آن‌طور که تانکر ترکرز نوشت: بسیاری از نفتکش‌هایی که نفت تحریم‌شده ایران را به چین تحویل می‌دهند، این کار را تحت پوشش هویت‌های جعلی نفتکش‌های ازکارافتاده انجام می‌دهند. تانکر ترکرز نام این ناوگان را «ناوگان زامبی» نهاده است.
تحلیل‌گر تانکرز ترکرز پس از تهدیدهای اخیر ترامپ اشاره کرد: آیا ترامپ می‌تواند غول‌های نفتی چین مثل «سینوپک» یا «گروه بندری شاندونگ» را به چالش بکشد؟ داده‌های جدید نشان می‌دهند نفتکش تحریم‌شده «گدر ویو» به‌تازگی یک محموله نفتی ایرانی را در ترمینال «دونگجیاکو» تخلیه کرده است.
در ماه ژانویه، «گروه بندری شاندونگ» اعلام کرد که ترمینال‌های «چینگ‌دائو» و سایر ترمینال‌هایی که تحت کنترل دارد، دیگر نفتکش‌های تحریم‌شده آمریکا را نمی‌پذیرند. اما داده‌ها نشان می‌دهند که این موضوع اتفاق نیفتاده است.
داده‌های ردیابی کشتی‌های تانکر ترکرز نشان می‌دهند «گدر ویو» بین 23 تا 30 آوریل در آن‌جا حضور داشته است. این کشتی که پیش‌تر با نام «MS Angia» شناخته می‌شد، یکی از 9 نفتکشی بود که در تاریخ 24 دسامبر توسط آمریکا به دلیل تجارت محصولات پتروشیمی و نفتی ایران تحریم شد.
این نفتکش تحت پرچم سان‌مارینو، منطقه‌ای محصور در ایتالیا، فعالیت می‌کند.
همچنین براساس داده‌های کپلر، میزان واردات نفت ایران توسط چین در ماه مارس 1.9 میلیون بشکه و در ماه آوریل، 1.5 میلیون بشکه بوده است.
به گفته تانکر ترکرز، به‌احتمال زیاد این کاهش ناشی از ذخیره‌سازی شناور نفت در کشتی‌های «ناوگان تاریک» در نزدیکی مجمع‌الجزایر ریائو است، اما در نهایت نفت مذکور به چین می‌رسد. آیا ترامپ می‌تواند جلوی این روند را بگیرد؟
چرا چین همچنان به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهد؟
روند خرید نفت ایران توسط چین نشان می‌دهد که پالایشگاه‌های کوچک چینی موسوم به تی‌پات‌ها، همچنان به خرید نفت ایران ادامه می‌دهند. این پالایشگاه‌ها از قوانین بین‌المللی مصون هستند و به این دلیل به خریداری نفت ایران تاکنون ادامه داده‌اند.
پالایشگاه‌های دولتی چین از ایران نفت خریداری نمی‌کنند و تنها پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌هایی که از قوانین بین‌المللی مصون هستند از ایران نفت می‌خرند. این موضوع به‌احتمال زیاد دلیل اصلی تداوم خرید نفت ایران توسط چین است.
دنیای اقتصاد به نقل از حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران، در واکنش به تهدیدات ترامپ نوشت: «این حرف‌ها جدید نیست. خریداران نفت خام ایران با آمریکا دادوستدی ندارند و او نمی‌تواند تجارت چین با آمریکا را متوقف کند.».
به نظر می‌رسد که پالایشگاه‌های کوچک چینی با وجود انواع شیوه‌های دور زدن تحریم، ترسی از خرید نفت ایران ندارند. اما باید در نظر گرفت که رئیس جمهوری آمریکا تاکنون دو پالایشگاه کوچک چینی را به‌طور مستقیم تحریم کرده است.
با این حال با توجه به اظهارات حسینی و البته نوع ساختار این پالایشگاه‌های خصوصی و مصون بودن از قوانین بین‌المللی، خرید نفت از ایران توسط این نهادها ادامه می‌یابد. با توجه به تغییر نام نفتکش‌های تحریم‌شده برای تداوم واردات نفت از ایران، به‌نظر می‌رسد که چین در حال اتخاذ شیوه‌های جدید برای دور زدن تحریم‌های آمریکاست.
در همین زمینه بعید است تجارت میلیارد دلاری چین و آمریکا به دلیل نفت ایران متوقف شود. میزان صادرات نفت ایران به چین، به‌طور میانگین 1.5 میلیون بشکه در روز است که همین میزان نیز با تخفیف‌های بالایی عرضه می‌شود.
با این حال، سال 2024 تجارت کالا بین چین و آمریکا، به حدود 585 میلیارد دلار رسید. با توجه به این شرایط، هر دو کشور حاضر نیستند که تجارت را متوقف کنند و به احتمال زیاد به نوعی از توافق می‌رسند و چین کماکان از مواهب نفت ارزان ایران با به‌کارگیری روش‌های پیچیده‌تری برای دور زدن تحریم، بهره‌مند می‌شود.
پیش‌تر نرسی قربان، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز در مورد سناریوی به‌سرانجام نرسیدن مذاکرات عنوان کرد: ایران نفت را با تخفیف می‌فروشد و کماکان برخی پالایشگاه‌های کوچک چینی اقدام به خرید نفت ارزان ایران می‌کنند. این پالایشگاه‌ها نگران مشکل آمریکا نیستند؛ چراکه آنها رابطه تجاری با آمریکا ندارند و دنبال منافع خود هستند.
وی در نهایت خاطرنشان کرد: این موضوع درنهایت بستگی به نظر دولت چین دارد. اگر دولت چین به این پالایشگاه‌ها اجازه دهد که نفت ایران را خریداری کنند، تعدادی از آنها کماکان نفت را از ایران می‌خرند.
بازار