راه ترقی - خراسان / «ضرورت کتاب‌بازی رسانه» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم حسین سعیدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
در شرایطی که اطلاعات با سرعتی سرسام‌آور در رسانه‌ها منتشر می‌شود، نقش کتاب و کتابخوانی به عنوان بستری برای تفکر عمیق، تحلیل انتقادی و ارتقای سطح فکری و فرهنگی جامعه، بیش از پیش اهمیت می‌یابد. ترویج کتابخوانی، به عنوان یکی از پایه‌های اصلی توسعه فرهنگی، نیازمند راهبردهای نوین رسانه‌ای است. همچنان‌که برای افزایش سرانه مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی در عصر دیجیتال، نیازمند رویکردی نوین و عملیاتی هستیم، با رشد روزافزون فضای مجازی و کاهش سرانه مطالعه، نقش سنتی رسانه‌ها نیز نیازمند بازنگری و نوآوری است.
پیش از هر چیز، باید صادقانه به عملکرد رسانه‌ها در این خصوص نگاهی بیندازیم. آیا به اندازه کافی به کتاب و فرهنگ کتابخوانی توجه شده است؟ آیا به اندازه کافی به معرفی آثار ارزشمند، نقد و بررسی کتاب‌ها و ایجاد انگیزه برای مطالعه پرداخته شده است؟ آیا رسانه‌ها به مخاطبان خود کمک کرده‌اند تا در میان انبوه اطلاعات، کتاب‌های مناسب و مفید را پیدا کنند؟ آیا رسانه‌ها به ارتقای سطح سواد رسانه‌ای مخاطبان خود کمک کرده‌اند تا بتوانند به طور انتقادی به اطلاعات ارائه شده در رسانه‌ها توجه کنند و منابع اطلاعاتی را ارزیابی کنند؟ و دهها سوال دیگر. با یک بررسی اجمالی باید بپذیریم که رسانه‌ها در انجام وظیفه خود کوتاهی کرده‌اند و نیازمند بازنگری و تغییر و تحول جدی در مسیر پیش روی هستند.
برای اینکه این تحولی که به‌دنبالش هستیم محقق شود، می‌توان چندین راهکار عملی ارائه داد:
تولید محتوای جذاب و مرتبط: معرفی کتاب‌های مفید و ارزشمند و متناسب با نیازها و علایق گروه‌های مختلف جامعه به‌ویژه معرفی کتاب‌های جدید و پرفروش و آثار نویسندگان برجسته و نوظهور از طریق رسانه‌ها می‌تواند به مخاطبان در انتخاب کتاب‌های مناسب کمک کند. دیگر معرفی خشک و رسمی کتاب‌ها به گذشته تعلق دارد. به جای آن باید به دنبال محتوای جذاب و سرگرم‌کننده بود. معرفی کتاب‌های مرتبط با موضوعات روز، خلاصه‌های جذاب از کتاب‌ها، ویدئوهای کوتاه، اینفوگرافیک‌ها می‌توانند به مخاطبان، به‌ویژه نسل‌های جوان، کتابخوانی را نزدیک‌تر کنند. همچنین، ایجاد کانال‌های تخصصی برای معرفی کتاب‌های مرتبط با علایق خاص مفید خواهد بود.
بازار
![]()
استفاده از شخصیت‌های تاثیرگذار: رسانه‌ها می‌توانند پل ارتباطی بین نویسندگان و ناشران با مخاطبان باشند. مصاحبه‌های جذاب با نویسندگان، معرفی روند انتشار کتاب و نمایش مراحل تولید کتاب می‌تواند به مخاطبان درک بهتری از این فرایند بدهد و به رونق صنعت نشر و تولید آثار باکیفیت کمک کند. این افراد می‌توانند با ارائه دیدگاه‌های شخصی و تجربه‌های خود، مخاطبان را به مطالعه ترغیب کنند. همچنین استفاده از تجربیات شخصی خوانندگان و انتشار نظرات و بررسی‌های آنها نیز می‌تواند بسیار موثر باشد.
ایجاد رقابت‌های سالم و متنوع: برگزاری مسابقات کتابخوانی آنلاین، معرفی کتاب در شبکه‌های اجتماعی با جوایز جذاب، تشویق به نقد و بررسی کتاب‌ها و ایجاد چالش‌های مطالعه، می‌تواند به افزایش انگیزه و مشارکت مخاطبان منجر شود.
ایجاد فضای تعاملی: رسانه‌ها با ایجاد فضاهای تعاملی به روش‌های نوآورانه و جذاب مانند ایجاد باشگاه‌های کتابخوانی مجازی، ایجاد کتابخانه‌های آنلاین، مسابقات کتابخوانی، تولید پادکست‌ها و ویدئوهای آموزشی در مورد کتابخوانی، ایجاد سامانه نظرسنجی و نیازسنجی و... می‌توانند مخاطبان خود را به مشارکت فعال در فرایند ترویج کتابخوانی ترغیب کنند.
ایجاد فضای گفتگو و نقد: نقد و بررسی تخصصی و منصفانه آثار ادبی و غیرادبی در رسانه، به ارتقای سطح کیفی آثار و ایجاد فضای نقد سازنده در جامعه کمک می‌کند. رسانه‌ها می‌توانند فضایی برای گفتوگو و نقد کتاب‌ها و نویسندگان ایجاد کنند. این فضا می‌تواند با برگزاری وبینارها، میزگردها و یا ایجاد بخش‌های تعاملی در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی فراهم شود. تشویق نظرات و دیدگاه‌های مختلف در این فضا برای ایجاد انگیزه بیشتر بسیار مؤثر است.
بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی: شبکه‌های اجتماعی در رسانه‌ها به عنوان یکی از قدرتمندترین ابزارهای ارتباطی، می‌توانند در ترویج کتابخوانی نقش بسیار موثری ایفا کنند. استفاده از هشتگ‌ها، ایجاد کمپین‌های تبلیغاتی، ایجاد گروه‌های کتابخوانی آنلاین و استفاده از اینفلوئنسرهای فرهنگی در این زمینه بسیار مؤثر است.
همکاری با ناشران و کتابفروشیها: رسانه‌ها با معرفی ناشران بزرگ و نیز کتابفروشیهای معتبر زمینه معرفی کتاب‌های جدید و مفید و حتی امکان خرید آنلاین کتاب را به خانواده‌ها می‌توانند فراهم کنند.
توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی: ارائه اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد کتابخانه‌ها، کتابفروشیها و سایر مراکز مرتبط با کتاب، به مخاطبان در دسترسی آسان‌تر به منابع اطلاعاتی کمک می‌کند و نقش رسانه در این خصوص بی‌بدیل است.رسانه‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه خود و اتخاذ رویکردهای نوین که به بخشی از آن اشاره شد و بازهم قابل شمارش است، می‌توانند نقش مهمی در ترویج کتاب و کتابخوانی و ارتقای سطح فرهنگی جامعه ایفا کنند. تحقق این امر، نیازمند توجه ویژه سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و فعالان رسانه‌ای به این حوزه است. با سرمایه‌گذاری در این زمینه، می‌توانیم شاهد جامعه‌ای فرهیخته‌تر و پویاتر باشیم.