راه ترقی - ایران / «سوغات همدان» عنوان یادداشت روز در روزنامه ایران به قلم احمد میدری است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
هرودوت می‌گوید که مردم ماد، اقوامی از تیره آریایی بودند که در شمال، مرکز و غرب ایران سکونت داشتند و به دلیل نیازهای سیاسی و اجتماعی جدید، متحد شدند و حکومتی مقتدر تشکیل دادند که توانستند قوی‌ترین قوم زمان خود یعنی آشوری‌ها را سرنگون کنند. اتحاد اقوام توسط دیاکو اولین پایتخت ایران را به ارمغان آورد و از آن زمان (708 سال قبل از میلاد) همدان در همه ادوار تاریخ ایران قبل و پس از اسلام نقش تعیین کننده‌ای داشته است.
قصه حل مشکلات در همدان هنوز همان مسأله دیاکو است. چگونه نیروهای پراکنده منسجم و منظم شوند؟
باورش سخت است. در همه روستاها زنان و مردان سختکوش و هنرمند به کار مشغول بودند، می‌گفتند بسیاری از روستاهای این استان به نام گیاهان دارویی است. تولید کننده‌ای می‌گفت 15 درصد جوراب‌های بازار تهران در روستای ما تولید می‌شود. وقتی از کارگاهی بازدید کردم که 23 ماشین جوراب بافی و حدود 80 زن در آن مشغول بودند، باورش آسان شد.
دیگری می‌گفت ما تولید کننده اصلی مانتوها در تهران هستیم. یکی می‌گفت محصول ما به عراق هم صادر می‌شود. قبلاً عراقی‌ها پول خارجی می‌دادند، اما حالا دیگر ریال می‌دهند. تنها سفال‌های لالجین نیست که چشم را خیره می‌کند، بسیاری از صنایع دستی ایران در روستاهای همدان تولید می‌شود و یکی از دیگری زیباتر. گفته می‌شود 90 درصد رازیانه کشور در شهر رزن تولید می‌شود. جوان 15 ساله رزنی قهرمان دومیدانی ایران شده است و قوی‌ترین مرد ایران (رضا قیطاسی) از این شهر است. به قول شهید مطهری «چقدر لذت دارد آدم در شهری قدم بزند که روزی بزرگی در آنجا زندگی کرده است.» او این را در وصف شیراز و ملاصدرا می‌گفت. در مورد همدان هم می‌توان بزرگان زیادی از دیاکو تا بوعلی و باباطاهر و ده‌ها عالم مانند آیت‌الله بهاری و شهدای بزرگ این استان را نام برد. حوادث گوناگون از جمله نفتی شدن اقتصاد، الحمدلله به سختکوشی مردم اولین پایتخت ایران خللی وارد نساخته است. به‌دور از تعارف دیدن این همه زیبایی لذت بخش بود. اما اقتصاد با این مردم چندان مهربان نبوده است. هر چند که به یمن برخی از محصولات مانند سیب زمینی و گیاهان دارویی زمین خالی حتی برای پنل خورشیدی هم به‌سختی می‌توان پیدا کرد، اما درآمد تولیدکنندگان پوشاک در کارگاه‌های کوچک و خانگی بسیار اندک است. خانمی نامه‌ای داد و گفت دریافتی من 6 میلیون تومان در ماه است و بیمه هم نیستم. در این کارگاه‌ها حدود 25 نفر شاغل و نیمی از آنان بیمه بودند؛ مسأله‌ای که خلاف قانون است و باید به آن رسیدگی کنیم.
بازار
![]()
در کارگاهی سه برادر کار می‌کردند و لباس کودک می‌دوختند. قیمت لباس خیلی کمتر از فروشگاه‌هاست. قیمت جوراب یک سوم قیمت در تهران بود و تولیدکنندگان آن کمتر از ماهی 10 میلیون تومان درآمد داشتند. قیمت یک کیلوگرم رازیانه در ایران 150 تا 200 هزار تومان و قیمت جهانی آن 5 تا 10 دلار است. نصیب کشاورز هم معمولاً یک سوم تا یک دوم قیمت بازار است.
مسأله امروز در روستاهای همدان و بسیاری از شهرهای ایران که خوشه پوشاک یا خوشه گیاهان دارویی هستند، مسأله پراکندگی تولیدکنندگان و درهم ریخته بودن زنجیره تولید است. کوچک و ضعیف‌اند و قدرت چانه زنی با خریداران عمده یا تأمین کنندگان مواد اولیه را ندارند. انسجام‌بخشی به این تولیدکنندگان برای خروج یا حتی بقای آنان در عرصه اقتصاد ضروری است. اگر متحد و منسجم نشوند، درآمد آنان کفاف هزینه زندگی را نخواهد داد. محیط کار این زنان و مردان سختکوش از استانداردهای سلامت دور است، صندلی و میز آنان برای کار طراحی نشده است و احتمالاً به آسیب‌های مختلف عضلانی و استخوانی مبتلا هستند. متأسفانه آزمایش ادواری ندارند. تلاش برای متحد ساختن خوشه صنعتی پوشاک و سایر محصولات کارگاه‌های کوچک در نقاط مختلف ایران گام اول برای خروج از این وضعیت است که وظیفه سخت وزارت کار و وزارت صمت است.
دیاکو مسأله را درست تشخیص داده بود؛ مسأله، متحد شدن است. دیروز اتحاد اقوام و امروز انسجام بخشیدن به زنجیره تولید راه‌حل است. راهی سخت، اما شدنی.