چاپ

راه ترقی - ایرنا / «من خواب دیده‌ام» عنوان رمانی از نویسنده جوان ایرانی فاطمه الیاسی است که در راستای تبیین وقایع تاریخی به جریان وقف و پدیدآمدن فرقه ‎ای به نام واقفیه پرداخته است.
فاطمه الیاسی متولد سال 1375، نویسنده جوان ایرانی و خالق تونل سوم از جمله رمان‌های راه یافته به مرحله نهایی جایزه داستان انقلاب است که این بار سراغ موضوع متفاوتی رفته و پس از مطالعه و بررسی منابع تاریخی، آن‎ها را در قالب رمان من خواب دیده‌ام به رشته تحریر در آورده تا بخشی از تاریخ را پوشش دهد که در عرصه رمان کمتر بدان پرداخته شده بود.
من خواب دیده‌ام نگاهی داستانی به جریان انحراف گروهی از شیعیان در دوران امام کاظم (ع) است که به واقفیه معروف شدند و از بیعت با امام رضا (ع) سر باز زدند. نویسنده در این رمان کوشیده دلایل و انگیزه‌های انحراف این گروه را با نگاه داستانی به نمایش بکشد.
الیاسی در مورد این کتاب می گوید: ما در این اثر با تحقیق و مقاله علمی یا کتاب تاریخی مواجه نیستیم، بلکه مانند بسیاری از رمان‎ های تاریخی دیگر، با رمانی مواجهیم که عناصر داستان در آن گرد هم آمده‎ اند و روایتی خلق کرده‌اند که ریشه در تاریخ و واقعیت دارد. داستان پر است از تقابل ها و تضادها، خوبی‎ ها و بدی ‎ها، زشتی ‎ها و زیبایی‎ ها؛ اما شخصیت‎ ها در این رمان سفید یا سیاه نیستند. خوب مطلق معنایی ندارد و بد مطلق جایگاهی. به همین دلیل است که شخصیت‎ ها مورد قضاوت قرار نمی‎گیرند. گویی هرکدام چند صباحی روی صحنه می‎ آیند و اعمال و تصمیمات خود را به اجرا می‎گذارند تا خواننده، خود عاقبت آن‎ها را ببیند.
در میان انبوه داستان‎ ها و رمان‎ های تاریخی که از گذشته تا کنون نگاشته شده، جای خالی بسیاری از موضوعات و وقایع مهم به چشم می‎‌خورد. از جمله این وقایع، جریان وقف و پدید آمدن فرقه ‎ای به نام واقفیه است که شاید تا به امروز رمانی صرفاً به این موضوع و تحلیل ابعاد مختلف آن اختصاص نیافته است. در منابع ارزشمندی همچون الغیبه و اختیار معرفه الرجال طوسی، علل الشرایع شیخ صدوق، الارشاد شیخ مفید، اعلام الوری طبرسی و ... به دلایل و عوامل انحراف واقفیه اشاره شده است. این منابع مهم‎ترین عامل انحراف را انباشتِ ثروت نزد وکلای امام‌ کاظم (ع) می ‎دانند که بعد از شهادت حضرت، ادعای قائمیت را مطرح کردند و برای اینکه بتوانند اموال را نزد خودشان حفظ کنند، از بیعت با امام‌رضا (ع) سر باز زدند.
الیاسی افزود: البته وجود بعضی روایات که فهم آن‎ها دشوار بود نیز به این قضیه دامن می ‎زد، اما همه این‎ها ناشی از سوء برداشت بودند. از طرفی، عامل اصلی انحراف سران واقفیه، نفهمیدن یا بد فهمیدن احادیث و روایات ائمه (ع) نبود، بلکه سران واقفیه با این ترفند به جذب و به عبارتی درست‎تر، به منحرف کردن شیعیان پرداختند؛ به این معنا که افرادی همچون «زیاد بن مروان قندی» به خاطر سوء برداشت از احادیث شریف منحرف نشدند، بلکه انگیزه آن‎ها همان حفظ اموال بود، اما با شبهاتی که ایجاد می‎کردند و به احادیث مشکوک استناد می‎کردند، می توانستند مردم را با خود همراه سازند.
در بخشی از رمان می‌خوانیم:
مرد، لب باز می ‎کند و صدای ضعیف و نامفهومی از گلوی خشکیده ‎اش بیرون می‎جهد:
ـ شهید شد؟! یعنی چه؟!
حرف ‎هایی که می ‎شنود را باور ندارد. ماندن در این زندان دستِ‌کمی از مردن ندارد. گوشۀ چشمِ حیان تر می‎شود. می‎گوید:
ـ نامردها در زندان شاهک مولایمان را مسموم کردند و بعد جسد مبارک ایشان را سه روز روی پل بغداد گذاشتند تا همه ببینند خودش مُرده!
دستش بالا می ‎آید و ناخودآگاه نم هر دو چشمش را میگیرد. با اینکه چندین سال است به زندگی با یک چشم عادت کرده؛ اما وقتی حواسش نیست، یادش می‎رود چشم تخلیه‌شده اشک ندارد! هنوز هم آن را احساس می‎کند. مرد ژولیده منتظر باقی حرف‎های حیان نمی‎ماند. به همان سبکی که آمده بود، بازمی ‎گردد و سر جایش می‎نشیند. دوباره لبش می‎جنبد و حیان می‎بیند گه‏گاه سرش را به دیوار پشتِ سر می ‎کوبد... (ص 152)
من خواب دیده ‎ام در 314 صفحه، با شمارگان هزار نسخه، توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل به‌تازگی روانه بازار شده‌است.