چاپ

راه ترقی- به گفته فیثاغورس؛ نمک، زاده پاک‌ترین عناصر یعنی آب دریا و نور خورشید است؛ ولی مقدار بیش از حد آن در خاک می‌تواند بر رشد گیاهان تاثیر منفی بگذارد و تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی بشر را با خطر مواجه کند.

موضوع روز جهانی خاک در سال جاری با شعار "تاکید بر جلوگیری از شوری و افزایش بهره‌وری خاک" برگزار می‌شود. قرار است این رویداد منجر به افزایش آگاهی در مورد لایه خارجی و شکننده زمین باشد که حیات تمام ساکنین زمین به آن وابسته است.

به دلیل شیوه‌های غلط کشاورزی، تغییرات آب و هوایی، نفوذ آب دریا، تغییر کاربری اراضی و نشت آب از سدها، این منبع گرانبها و عظیم در حال نابودی است و محققان به دنبال روش‌هایی برای جلوگیری از تخریب خاک هستند.

شوری خاک نگران کننده است

در سطح جهان حدود 932 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی (تقریبا یک پنجم سطح زمین) تحت تاثیر خاک شور است که از این میان 62 میلیون هکتار از خاک آبیاری می‌شود.

تقریبا 2 هزار هکتار در روز از زمین‌های آبیاری شده در مناطق خشک و نیمه خشک در 75 کشور جهان طی 20 سال گذشته به دلیل شور شدن تخریب شده است. با این حال شور شدن خاک تنها به مناطق خشک و نیمه خشک محدود نمی‌شود و می‌تواند در هر منطقه‌ای و تحت هر شرایط آب و هوایی رخ دهد.

به گفته سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO) برای جلوگیری از کمبود مواد غذایی و پاسخ‌گویی به تقاضای جمعیت رو به رشد جهانی که بر اساس تخمین تا سال 2050 میلادی به 10 میلیارد نفر می‌رسند، باید تولید محصولات کشاورزی در سطح جهان 60 درصد و در برخی از کشورهای در حال توسعه تا 100 درصد افزایش یابد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با همکاری فائو، با کشورهایی که زمین‌های کشاورزی خود را به دلیل شوری از دست می‌دهند برای توسعه روش‌های هوشمندانه کشاورزی برای حفظ خاک همکاری می کنند. از طرفی برنامه مشترک فائو و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه تکنیک‌های ‌هسته‌ای برای کشاورزی، با همکاری موسساتی در 60 کشور به دنبال راه حل پایدار برای مبارزه با شور شدن خاک هستند.

این برنامه به دنبال استفاده از راهکارهای ایزوتوپی برای افزایش مواد غذایی و کاهش آب مصرفی است تا در مواجهه با شوری خاک، توانایی رشد را افزایش دهد. یکی از اهداف این پروژه افزایش تثبیت نیتروژن بیولوژیکی، از طریق جذب نیتروژن اتمسفر و کربن ذخیره‌شده در خاک است. تکنیک‌های ایزوتوپی در بسیاری از کشورها برای بررسی میزان و علل تخریب خاک استفاده می‌شود.

60 محقق از 10 کشور بین سال‌های 2014 تا 1019 میلادی برای مدیریت خاک، آب و مواد مغذی تربیت شده‌اند تا با شوری خاک مقابله کنند. در همین زمینه کتابی با دسترسی آزاد برای همه منتشر شد که شامل پروتکل‌هایی برای ارزیابی شوری، نقش ایزوتوپی و دیگر تکنیک‌های هسته‌ای برای مقابله با شوری خاک است.

کارشناسان کشورهای شرکت‌کننده در این طرح در حال تبادل داده، اطلاعات فنی و شیوه‌های کشاورزی برای افزایش سازگاری با این شرایط هستند. نتیجه این همکاری دستیابی به راهکارهایی هوشمندانه برای افزایش محصول در خاک با سدیم بالا است.

پنجم دسامبر (14 آذرماه) روز جهانی خاک نام دارد و هر ساله سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد این رویداد را برگزار می‌کند.