چاپ

راه ترقی- سارا شمس روز جمعه در گفت و گویی گفت: با توجه به شیوع بیماری کرونا و مشکلات اقتصادی موجود، دستیابی به اهداف و برنامه‌های زندگی برای افراد به ویژه کارمندان سخت تر و بلندمدت‌تر شده است و فشارهای ناشی از مشکلات می‌تواند بر روان افراد اثرات منفی بگذارد. به همین دلیل امروز بیش از هر زمان دیگری در کنار رسیدگی به توان جسمی، نیاز به آمادگی و رسیدگی ذهنی و روحی نیز داریم.

عضو انجمن روانشناسان ایران اضافه کرد: امروزه و به ویژه پس از کرونا تعداد افرادی که دچار اضطراب، استرس یا مشکلات دوقطبی هستند، زیاد شده و ممکن است مدیری امروز حالش خوب باشد و رفتار خوبی با کارمندانش داشته باشد اما ممکن است فردا آنقدر حالش بد و خلقش پایین بیاید که رفتار بدی را از خود انعکاس دهد و یک بخش یا واحد را به هم بریزد.

شمس تصریح کرد: اینطور می توان نتیجه گرفت که گاهی اثرات منفی رفتارهای اشتباه یک فرد بیش از یک کار یا فعالیت اشتباه در یک محیط کاری می تواند اثرگذار باشد.

وی اظهار داشت: از این نظر لازم است سازمان ها، ادارات و شرکت ها مجهز به یک روانشناس باشند تا در مواقع خاص، کارمندان بتوانند مشکل خود را با وی در میان بگذارند یا حتی در مواردی برای دریافت دارو و درمان به روانپزشک ارجاع داده بشوند. در این صورت تنش کمتر شده و بهره وری و عملکرد کارمندان بالاتر می رود و کیفیت کار نیز بهتر می شود.

جلسات صمیمی خارج از محیط کار

این روانشناس با بیان اینکه یکی از فواید مجهز شدن نهادها به روانشناس سازمانی، این است که روانشناس از افراد تست های شخصیت می گیرد در اینباره توضیح داد: این تست به روانشناس و سیستم مدیریتی کمک می کند که برای مثال یک فرد درون گرا را در کنار یک فرد برون گرا قرار ندهند. این افراد تقصیری ندارند اما واقعیت این است که فرد درون گرا نیاز به آرامش و سکوت دارد اما در مقابل فرد برون گرا دوست دارد هیجاناتش را بیرون بریزد و قرارگیری این دو در یک بخش منجر به تنش و مشکلات و پایین آمدن راندمان کاری می شود.

این روانشناس سازمانی در بخش دیگری از صحبت هایش ادامه داد: روانشناس می تواند به بالا رفتن کیفیت جلسات و نتیجه بخش بودن آن نیز کمک کند. برای مثال مدیران گاهی برای تلطیف فضا و ایجاد صمیمت با کارمندان خود بهتر است جلسات را بیرون از سازمان برقرار کنند. مثل محیط یک رستوران. وقتی شما پشت میز مدیریت نشسته باشید، هنگام برقراری جلسه نمی توانید باعث ایجاد فضایی صمیمی با کارمندان خود شوید یا مشکل آنها را درک کنید اما در محیطی دیگر مثل رستوران صمیمیت بین همه برقرار شده و شاید در همان محیط شما متوجه شوید که کارمندتان فرزند طلاق است یا مشکلات دیگری دارد که راندمان کاری وی را پایین آورده است. همین آگاهی به مدیر کمک می کند که کارمند خود را بهتر و بیشتر درک کند.

انباشت مشکلات مانع از تمرکز فرد برای انجام کار می‌شود

شمس اضافه کرد: تصور کنید شما کنار ریل قطار حرکت می کنید و هر بار عبور یک قطار آرامش شما را می گیرد. مشکلات نیز حکم همان قطار را در ذهن افراد ایجاد می کنند و مانع از تمرکز و دقت فرد برای انجام کار می شود اما این را نباید به حساب اینکه فرد کارش را بلد نیست یا قصد کارشکنی دارد یا به عمد در کارش کم می گذارد، بگذاریم. به ویژه امروز که اوضاع اقتصادی فشار زیادی را به زندگی افراد وارد کرده است.

این روانشناس گفت: علاوه بر استفاده از روانشناس در سازمان، کار دیگری که به عنوان مدیر می توان در یک سازمان یا شرکت انجام داد ایجاد سالن ناهارخوری، اتاق فکر یا استراحت برای کارمندان است. بسیاری از کارمندان چای، ناهار یا صبحانه خود را پشت میز کارشان میل می کنند اما فاصله گیری از این فضا در طول روز می تواند به آنها کمک کند دقایقی را دور از محیط کار باشند، استراحت کرده و با انرژی مضاعفی سرکار خود حاضر شوند.

شمس با بیان اینکه در چنین مواقع اگر کارمند دچار مشکل یا حواس پرتی شده باشد، می تواند به اتاق فکر یا استراحت برود، ادامه داد: همین دقایق دور شدن از فضای کار کمک می کند فرد آرامش خود را به دست بیاورد ولی وقتی برگردد، بدون شک شش دانگ حواسش به کار معطوف می شود. اما اگر همان جا بماند نه تنها آرامشش را به دست نمی آورد بلکه راندمان کارش نیز به خاطر حواس پرتی پایین می آید.

عینک‌های مجازی از جنگل تا ساحل

وی در پاسخ به این سوال که اگر شرکت یا سازمان شرایط برقراری فضای کافی برای ایجاد اتاق استراحت یا فکر برای کارمندانش نداشت چه راهکاری را می تواند اعمال کند، گفت: یکی از فعالیت هایی که برای پایان نامه ارشدم انجام دادم، اهمیت استفاده از عینک های مجازی بود. عینک هایی که برای استفاده کارمندان طراحی شده و آنها با کمک این عینک های مجازی می توانند انتخاب کنند کنار ساحل باشند یا داخل جنگل. همزمان پخش آهنگی آرامش بخش بدون کلام به فرد کمک می کند تا حال و هوایش برای دقایقی عوض شود.

شمس خاطرنشان کرد: وقتی فرد کارمند برای 10 دقیقه این عینک را به چشم بزند، انگار از جایی که هست به جای دیگری جا به جا شده است و به زودی استفاده از این عینک ها به خاطر مزیت هایی که دارد فراگیر می شود. در حال حاضر برای از بین بردن ترس و فوبیا از این عینک ها استفاده می شود و استفاده کارمندان از این عینک ها کمک می کند که از نظر ذهنی، فکرشان بازتر شود.

این روانشناس با بیان اینکه در حال حاضر استفاده از روانشناس در سازمان ها می تواند تا حد زیادی راهگشا و موثر باشد، تاکید کرد: اینکه فردی در سازمان حضور داشته باشد که کارمند بتواند به او اعتماد کرده و با احساس امنیت با وی درددل کند، بسیار اهمیت دارد. چراکه در نبود روانشناس ممکن است فرد بخواهد با مدیر بخش صحبت کند اما تصور اینکه این کارش منجر به اخراج همکارش می شود، وی را وادار به سکوت می کند. در این شرایط نه تنها مشکل فرد حل نمی شود بلکه مجبور است بار مشکلات و چالش ها با همکارش را تحمل کند و از نظر روحی و روانی دچار مشکل شود.

مشارکت گروهی بهترین سیستم مدیریتی است

وی با توضیح اینکه گاهی خود مدیران و رفتارهای اشتباهشان باعث مشکلات در یک بخش یا سازمان می شود، اظهار داشت: ما چهار مدل مدیریت داریم. مدیریت استثماری یعنی مدیری که بقیه را به چشم ماشین می بیند، توقع دارد دیگران مثل یک وسیله برایش کار کنند، وی را به اهدافش برسانند و تحمل رفتاری خلاف این را ندارد.

شمس اضافه کرد: سیستم دیگر، مدیریت سیستم عامرانه است. مدیری که روش استثماری را پیش می گیرد و قبول دارد که همکارانش ماشین نیستند و حق اعتراض دارند اما دوست دارد حرف خودش باشد. نوع دیگر مدیریت مشورتی است اما در این نوع مدیریت نیز، مدیر در نهایت کار خودش را انجام می دهد.

شمس با بیان اینکه بهترین سیستم مدیریتی، مشارکت گروهی است، خاطرنشان کرد: مشابه این سیستم را در کشور ژاپن شاهد هستیم. برای مثال در این سیستم وقتی فردی را می خواهید استخدام کنید به وی می گویید که شما تا آخر عمر اینجا هستید. همان موقع فرد احساس آرامش و امنیت کرده و با مسئولیت پذیری مضاعف و با تصور اینکه تا پایان عمر در این سیستم فعالیت خواهد داشت، کارش را ادامه می دهد. به طور معمول افراد مشغول در این سیستم نیز افراد سالمی هستند.

این روانشاس با بیان اینکه خود افراد سازمان ها نیز به سه دسته تقسیم می شوند، افزود: دسته اول افراد بیگانه هستند. افرادی که سر کار می آیند که خانه نباشند یا اعلام حضور کنند و بروند. گروه دوم افراد محاسبه گر به حساب می آیند. این افراد برایشان مهم نیست پایشان را کجا و روی چه کسی بگذارند تا بالا بروند. آنها فقط به دنبال بالا رفتن خودشان هستند.

وی ادامه داد: اما دسته سوم از کارمندان، افراد اخلاق مداری هستند که خودشان را عضوی از سازمان می دانند، حس مسئولیت دارند و اگر در جایگاه مدیریت هستند، دوست ندارند به چشم مدیر دیده شوند بلکه تلاش می کنند با همکاران و کارمندانشان مثل اعضای یک خانواده باشند.

روح نیز مانند جسم نیاز به درمان دارد

عضو انجمن روانشناسان ایران با اشاره به اینکه باید قبول کنیم که با روی کارآمدن نسل های جوان تر مثل دهه های 70 و 80، شکل کار و روند کاری نیز تغییر خواهد کرد، افزود: برای مثال از آنجایی که دهه هشتادی ها، اغلب تک فرزند هستند و حامی مالی دارند با پیش آمدن کوچکترین مشکل در محیط کار ترجیح می دهند، بروند. در نتیجه خیلی مهم است که افراد بدانند چه احساسی دارند و مشکلات را به درستی و از راهش حل کنند. برای مثال اینکه فرد بداند اگر الان سر کارمند خود فریاد می زند، تقصیر وی نیست و در حقیقت مشکلش با خانه و همسر و فرزندانش بوده به طور قطع این رفتار را انجام نمی دهد تا مجبور شود بعدا عذرخواهی کند. چراکه با توجه به زخمی که در کارمندش ایجاد کرده، عذرخواهی اش نیز فایده ای نخواهد داشت.

این روانشناس در پایان گفت: هر چقدر مردم متوجه شوند روحشان نیز مانند جسمشان نیاز به ترمیم دارد، به طور قطع اوضاع بهتر خواهد شد.