راه ترقی - ایسنا / در مراسم رونمایی از «گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان» درباره مسائل این حوزه و کم‌توجهی به آن و نبود نقد در حوزه ادبیات دینی سخن گفته شد.
به نقل از روابط عمومی به‌نشر، مراسم رونمایی از نخستین شماره «گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان» در انتشارات به‌نشر با حضور پژوهشگران، نویسندگان و شاعران ادبیات کودک و نوجوان در کتابفروشی به‌نشر تهران برگزار شد.
چرا پایان‌نامه‌های ما به دردهایمان پایان نمی‌دهد؟
در این مراسم که با اجرای حسام آبنوس، از فعالان حوزه کتاب و رسانه، همراه بود، حجت‌الاسلام حیدری ابهری ضمن مهم خواندن پیگیری مسائل نظری ادبیات دینی کودک و نوجوان توسط نویسندگان این عرصه، گفت: نویسندگان، اهل ذوق هستند و انگار پرداختن به مسائل نظری آن‌ها را از زلالی خارج می‌کند اما پرداختن به این مباحث بسیار ضرورت دارد. کتابی با عنوان «ضرب‌المثل‌های دُم‌دار» منتشر کردم که برخی عقیده داشتند برای بچه‌ها بدآموزی دارد و من این موضوع را با آقای رحماندوست در میان گذاشتم. او از منظر مباحث تئوریک و نظری مسائلی را مطرح کرد که برای من بسیار راهگشا بود.
به گفته این ناشر و نویسنده ادبیات کودک و نوجوان «بحث‌های معارفی»، «نقد آثار موجود»، «استفاده از تجربیات ادیان دیگر در این حوزه»، «تحلیل آثار تربیتی کتاب‌های دینی»، «تحلیل تاثیرات روانشناختی در آثار دینی» و «تحلیل ادبی آثار دینی» شش محوری است که باید درباره آن‌ها بررسی‌های بیشتری انجام دهیم.
حیدری ابهری درباره «گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان» با اشاره به لزوم تبدیل بحث‌های نظری این گاهنامه به کارهای بیرونی بیان کرد: باید این سوال را از خود داشته باشیم که چرا بحث‌هایی که نویسندگان در این زمینه می‌کنند، نمی‌تواند به سوالات مردم پاسخ دهد؟ چرا مسائل نظری، مسئله‌های ما را حل نمی‌کند؟ چرا پایان‌نامه‌های ما به دردهایمان پایان نمی‌دهد؟ این گاهنامه باید درباره واقعیت‌ها صحبت کند؛ مثلا درباره مسائل جنسی در حوزه کودکان و نوجوانان هر کارشناسی نظر مخصوص خودش را دارد و هنوز خیلی از مسائل حل نشده که می‌شود به این مباحث مهم پرداخت.
نباید ذهن بچه‌ها را تخریب کنیم
مصطفی رحماندوست هم در این مراسم با اشاره به قدمت توجه تئوریک به طرح مسائل دینی برای کودکان گفت: در سال 2005 واتیکان تعدادی از نویسندگان را دعوت کرد تا مسائل مربوط به ادبیات دینی را فارغ از دین مسیحیت بررسی کنند. اوایل انقلاب هم دفتر تبلیغات قم دو جلسه برای بررسی چگونگی طرح مسائل دینی با بچه‌ها برگزار کرد که بسیار مفید بود. در این موضوع، کسب تجربه‌های جهانی مهم است چون در این زمینه خیلی کار کرده‌اند. در مقدمه این گاهنامه حس کردم که فشارها و محدودیت‌هایی برای آن وجود داشته است. باید مراقب باشیم که ادبیات دینی به ادبیات شیعی و نوع خاصی از آن تبدیل نشود. مگر می‌شود بچه‌ها را با زیبایی‌های دین و با لذت‌های روحی آشنایی نداد و کار دینی کرد؟ باید توجه داشته باشیم که اطلاع‌رسانی با حکومت بر دل فرق می‌کند.
این نویسنده و شاعر کودکان و نوجوانان ادامه داد: باید پیاممان را مثل شکری حل‌شده در شربت به مخاطب بدهیم والا شکرش بیرون می‌آید و مخاطب آن را پس می‌زند. در تاریخ دین، لحظه‌های زیبایی داریم که یک اشاره آن، آدم‌ها را زیر و رو می‌کند و مگر می‌شود آن‌ها را نادیده گرفت؟ ما در محدوده‌ای زندگی می‌کنیم که محیط جغرافیایی و تاریخی خاص دارد. اگر چه کتاب نمی‌خوانیم اما خوشبختانه خیلی چیزهای دیگر ما خوب شده است. همین که همدیگر را تحمل می‌کنیم، خیلی خوب است.
رحماندوست تصریح کرد: فاصله دروغ تا خیال بسیار باریک است که باید این موضوع برای مخاطبان، تبیین شود. شما باید به نویسندگان جوان کمک کنید که شهامت به خرج دهند وگرنه ما باخته‌ایم. بچه‌ها تازه از بهشت خدا فاصله گرفته‌اند و نباید ذهنشان را تخریب کنیم.
نادیده گرفتن اصل مهمی به نام دین
مریم جلالی، شاعر و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان، هم در این مراسم، گفت: انتشار این گاهنامه نشان از توجه به فرهنگ دینی سرزمین ماست. نمی‌توانیم ادبیات آکادمیک را نادیده بگیریم. زمانی که گرایش آکادمیک ادبیات کودک و نوجوان راه‌اندازی شد، درس ادبیات دینی، درس اختیاری اعلام شد و دلیلش این بود که برنامه درسی از غرب گرفته شده بود و ما فراموش کردیم اصل مهمی به نام دین داریم که بچه‌ها با آن عجین هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: ما در ادبیات دینی کودک و نوجوان با ظرفیت‌های سنی متفاوتی روبه‌رو هستیم، حال این که ما برای خردسالان، متن دینی می‌نویسیم در حالی که خداوند هم این کار را برای این سنین انجام نداده است. امیدوارم گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان به خانه همه نویسندگان و هنرمندانی که می‌خواهند در این حوزه کار کنند، راه پیدا کند.
نگاه نقادانه به کتاب‌های دینی کم است
سیدعلی کاشفی خوانساری، نویسنده و فعال حوزه ادبیات کودک و نوجوان هم گفت: این رونمایی امروز و همنشینی چهره‌های ادبیات دینی کودک و نوجوان را باید اتفاق مهمی دانست زیراحدود دو سال است چنین نشست‌هایی را نداشته‌ایم. همچنین باید به انتشارات به‌نشر به خاطر وجهه و اعتباری که در ادبیات دینی کودک و نوجوان دارند، تبریک بگوییم. انتشار این گاهنامه هم آرزوی بسیاری از ما بوده است.
این نویسنده کودک و نوجوان در این رونمایی با اشاره به آمار تولید کتاب در کشورمان، گفت: تقریبا سالانه صدهزار عنوان کتاب در کشور منتشر می‌شود که 15 تا 25 درصد از آن ها را کتاب‌های کودک تشکیل می‌دهند. تعداد نویسندگان مطرح کودک و نوجوان که بیش از 50 عنوان کتاب در این زمینه نوشته‌اند هم از 300 نفر تجاوز نمی‌کند. در حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان هم حدود 2000 عنوان کتاب وجود دارد اما به عقیده من نگاه نقادانه به این کتاب‌ها بسیار کم است و نشریات تخصصی که این حوزه را نقد کنند، بسیار محدودند.
کاشفی خوانساری سهم نقد کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان در مجلات ادبی کشور را نزدیک به صفر دانست و گفت: باید از مسئولان مطالبه کنیم که چرا چنین نشریاتی مثل این گاهنامه نداشته‌ایم؟ به نظرم بهترین انتخاب برای انتشار چنین نشریه‌ای هم انتشارات به‌نشر است چون حضور آبرومندانه‌ای در این حوزه دارد.
در حوزه ادبیات دینی نباید خط‌کشی کرد
محمود پوروهاب نیز در این مراسم با بیان این‌که اصولا در مسائل دینی عمیق نیستیم، گفت: وقتی یک مجله منتشر می‌کنیم باید به درد منِ شاعر بخورد. ما باید از منظر عرفان اسلامی به مسائل نگاه کنیم. حتی دو مقاله خوب می‌تواند به ما نگاه تازه‌ای بدهد و دوستان ما در به‌نشر پهلوانان این عرصه هستند و می‌دانیم که در این راه، موفق می‌شوند.
او خاطرنشان کرد: در این حوزه نباید خط‌کشی کرد و افراد باسوادی داریم که شاید در نظر ما وجهه‌ای نداشته باشند اما باید آن‌ها را هم به این موضوع راه داد.
تمرکزمان را بر ادبیات دینی گذاشته‌ایم که کار خطرناکی است
سیداحمد میرزاده، شاعر و معاون تولید انتشارات به‌نشر در پایان این مراسم گفت: با مباحث مطرح شده در این جلسه، معلوم شد که حرف‌های زیادی برای گفتن وجود دارد و ما هم می‌خواستیم بستری برای بیان این حرف‌ها آماده کنیم. ما در انتشارات آستان قدس رضوی که همواره دغدغه دینی داشته، چند سال است که تمرکز خودمان را بر ادبیات دینی گذاشته‌ایم که کار خطرناکی است. در تمام محورهای محتوایی هم پروژه‌هایی تعریف کرده‌ایم که دست یاری‌مان را به سوی شما دراز می‌کنیم.
او افزود: این نشریه بستر مناسبی است تا تجربیاتمان را در اختیار همدیگر قرار دهیم و صاحب‌نظران نیز دیدگاه‌هایشان را با بقیه در میان بگذارند. طرح جامعی با عنوان ادبیات دینی در به‌نشر پیش‌بینی شده که آموزش به نویسندگان و تربیت نویسندگان جدید نیز در آن گنجانده شده است.
میرزاده گفت: ممکن است نخستین شماره «گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان»، نشریه مطلوبی نباشد اما از دل مسئله بیرون آمده است. ما در پی انتشار کتاب‌های کودک و نوجوان با مسائل گوناگونی مواجه شده‌ایم که تلاش کرده‌ایم به آن پاسخ بدهیم و این نشریه از دل دغدغه‌های کاربردی بیرون آمده است.
معاون تولید انتشارات به‌نشر همچنین از تصویب تاسیس دفتر جامع ادبیات دینی در سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی خبر داد.
در پایان مراسم از نخستین شماره گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان رونمایی شد.
