چاپ

راه ترقی- شورای آتلانتیک در گزارشی تحلیلی به بررسی توان بازدارندگی ایالات متحده در برابر توان موشکی و دریایی ایران در منطقه خلیج‌فارس پرداخته است. به نظر می‌رسد در مدت روی کارآمدن دولت سیزدهم و به دلیل همگرایی میدان و دیپلماسی، بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است. از این رو مساله افزایش توان دفاعی و بازدارندگی ایران، بیش از گذشته مورد توجه اندیشکده‌های آمریکایی قرار گرفته است.

از جمله دلایل نگارش این گزارش می‌توان به این نکته اشاره کرد که در حال حاضر مقابله با چین در منطقه آسیا، اولویت بیشتری برای آمریکا نسبت به منطقه غرب آسیا دارد و به دلیل ضعف دولت ایالات متحده و افزایش نرخ تورم در این کشور، آمریکا حاضر به هزینه‌های بیشتر برای تقویت بازدارندگی پایگاه‌های خود و شرکای منطقه‌ای‌اش نشده است.

در گزارش شورای آتلانتیک آمده است: «از دهه 1980 میلادی، ایالات متحده و کشورهای شریک آن و آب‌راه‌های منطقه‌ای توسط موشک‌های بالستیک و کروز دقیقِ نیروی دریایی ایران مورد تهدید قرار گرفته است. این امر موجب شده تا منافع اقتصادی و استراتژیک آمریکا در خاورمیانه به خطر بیفتد. رویدادهای اخیر نشان داده بازدارندگی آمریکا به این شیوه از ژوئن(خرداد) 2019، یعنی زمانی که ایران پهباد گلوبال هاوک را سرنگون کرد، ناکافی بوده است.»

این اندیشکده در گزارش خود تاکید کرده: «برای مقابله با توان دریایی و موشکی ایران نیازمند تغییر استراتژی ایالات متحده هستیم تا بازدارندگی آمریکا بار دیگر برقرار شود.»

اکنون مقابله با چین در منطقه آسیا، اولویت بیشتری برای آمریکا نسبت به منطقه غرب آسیا دارد و به دلیل ضعف دولت ایالات متحده و افزایش نرخ تورم در این کشور، آمریکا حاضر به هزینه‌های بیشتر برای تقویت بازدارندگی پایگاه‌های خود و شرکای منطقه‌ای‌اش نشده است.چالش‌های بازدارندگی آمریکا علیه ایران
براساس این گزارش، «اگرچه بازدارندگی متقابل ایالات متحده علیه حملات ایران به آمریکا و شرکای آن در منطقه غرب آسیاست اما در مورد حملات دریایی و موشکی ایران، چالش بازدارندگی آمریکا به دلیل شرایط منطقه غرب آسیا پیچیده‌تر می‌شود.»
یکی از چالش‌های اصلی ایالات متحده در مورد بازدارندگی، راهبرد افزایش بازدارندگی از طریق انکار توانمندی‌های دفاعی ایران بوده است. به این معنا که آمریکا با انکار توانمندی دفاعی ایران، بر نادیده‌گرفتن آن و افزایش بازدارندگی خود تلاش داشته؛ امری که مورد توجه این اندیشکده آمریکایی نیز قرار گرفته است.»

این اندیشکده دلایل زیر را به عنوان تلاش‌های آمریکا برای افزایش بازدارندگی از طریق انکار توانمندی‌های دفاعی ایران امری ناممکن دانسته است:

1. ترکیب عوامل جغرافیایی و تکنولوژیکی در منطقه غرب آسیا به‌گونه‌ای است که این امر را با مشکل مواجه می‌سازد. به این معنا که به دلیل نامتقارن بودن این تقابل، ایران دست برتر را در بازدارندگی دفاعی خواهد داشت.

2. توانمندی آمریکا و شرکای خود در منطقه برای مقابله با تهدیدهای ایران بهینه نشده است. یعنی متناسب با پیشرفت ایران در حوزه فناوری‌های دفاعی چنین اتفاقی از جانب آمریکا و متحدانش در منطقه غرب آسیا رخ نداده است.

3. شرکای آمریکا فاقد شبکه دفاعی یکپارچه کافی برای دفاع معتبر در برابر حملات هستند.

در این گزارش آمده است: «خلیج‌فارس از نظر جغرافیایی متراکم است و در نتیجه زمان پرواز پرتابه‌های شلیک شده توسط نیروهای مرتبط با ایران کوتاه است. در نتیجه شناسایی، ردیابی و ردگیری پرتابه‌ها با مسیر پروازی متفاوت چالش‌انگیزتر از سایر مناطق است. از سویی دیگر تکثیر این پرتابه‌ها در میان شرکای ایران در نوار غزه، عراق، لبنان، سوریه و یمن توانایی آمریکا و شرکای آن را در موقعیت‌یابی بهینه رادارها به چالش می‌کشد.»

وقتی دفاع تبدیل به تهاجم می‌شود/روایت یک جنگ نامتقارن در خلیج‌فارس — این نمودار، توانایی موشکی ایران را نشان می‌دهد

هزینه‌های رهگیری موشکی
این اندیشکده در گزارش خود اضافه کرده: «رهگیری‌های موشکی، اغلب بیش از پرتابه‌های تهاجمی هزینه دارد که این امر دفاع موشکی را ناپایدار می‌کند. برای مثال در مارس(اسفند-فروردین) 2021 اسرائیل یکی از گران‌ترین هواپیماهای خود را برای رهگیری یک پهباد ایرانی استفاده کرد که نشان‌دهنده نبود تقارن هزینه‌های دفاعی مقابل آن است.»
«بازدارندگی نیروی دریایی ایران با توجه به عوامل جغرافیایی به چالش کشیده شده؛ اهمیت خلیج‌فارس از آنجایی است که این منطقه آب‌راهی گسترده با اهمیت اقتصاد جهانی است که مقدار زیادی نفت خام و گاز طبیعی مایع در آن وجود دارد.

ایران می‌تواند با استفاده از قایق‌های تندروی خود برای توقیف کشتی‌ها و انواع مین‌های دریایی استفاده کند. این در حالی است که کشورهای عربی خلیج‌فارس فاقد قابلیت‌های دفاعی و موشکی و دریایی معنادار بوده و برای تامین امنیت خود به ایالات متحده وابسته‌اندایران می‌تواند با استفاده از قایق‌های تندروی خود برای توقیف کشتی‌ها و انواع مین‌های دریایی استفاده کند. این در حالی است که کشورهای عربی خلیج‌فارس فاقد قابلیت‌های دفاعی و موشکی و دریایی معنادار بوده و برای تامین امنیت خود به ایالات متحده وابسته‌اند.»

ضرورت تشکیل شبکه دفاعی در خاورمیانه
در پایان این گزارش آمده است: «منطقه‌ای به تراکم خاورمیانه به هماهنگی شدید برای مدیریت پاسخ به تحریکات احتمالی علیه نیروهای آمریکایی نیاز دارد. بنابر این هماهنگی دفاع موشکی و گشت‌های دریایی برای مقابله با ایران امری ضروری است.»
این پیشنهاد شورای آتلانتیک در حالی است که در ماه‌های اخیر مذاکرات میان ایران و عربستان رو به پیشرفت گذاشته و از سویی دیگر ریاض به دلیل ناتوانی در رسیدن به اهداف خود در جنگ یمن و بی‌توجهی ایالات متحده به خواسته‌های خود، اقدام به فاصله گرفتن از آمریکا کرده و به درخواست‌های «جو بایدن» رئیس‌جمهوری ایالات متحده نسبت به افزایش میزان تولید نفت خودش پاسخ منفی داده است.