چاپ

راه ترقی- شمار کشته‌شدگان زمین لرزه بزرگی که بامداد دوشنبه 17 بهمن، جنوب‌شرق ترکیه و مناطق مرزی در شمال سوریه را لرزاند هر لحظه در حال افزایش بوده و تا کنون به حدود چهار هزار نفر رسیده‌ است. مرکز این زمین‌لرزه، شهر «غازی آنتب» در ترکیه و قدرت آن 7.8 درجه در مقیاس ریشتر اعلام شده‌است.

وقوع این زمین لرزه مرگبار و تکان‌دهنده، باعث شد تا در این گزارش نگاهی به مخوف‌ترین زمین‌لرزه‌های جهان در یک دهه اخیر و به طور مشخص از ابتدای سال 2010 (1388) تاکنون داشته‌ باشیم.

پورتور پرنس، هائیتی 7 ریشتر

در 12 ژانویه 2010 (22 دی 1388) زمین در هائیتی لرزید؛ زمین لرزه ویرانگر با 7 ریشتر که مرکز آن در پورتو پرنس پایتخت این کشور بود، حدود 316 هزار کشته برجای گذاشت و کشور را در یک بحران انسانی شدید فرو برد. بیش از 1.5 میلیون نفر بی خانمان شدند. حتی امروز با گذشت بیش از 10 سال، فاجعه هائیتی همچنان با بیشترین تلفات از سال 1900 ثبت شده‌ است.

در جریان زمین لرزه ویرانگر 7 ریشتری هائیتی، حدود 316 هزار کشته و بیش از 1.5 میلیون نفر بی‌خانمان شدند

سازمان ملل تخمین می‌زند که 80 هزار ساختمان در بندر پرنس و مناطق اطراف آن نابود شد. باوجود گذشت بیش از یک دهه، هائیتی هنوز از پیامدهای این فاجعه نجات پیدا نکرده‌ است. هائیتی پیش از زلزله، فقیرترین کشور جهان غرب بود و هنوز هم هست.

بیوبیو، شیلی 8.8 ریشتر

زلزله بیوبیو و در پیامد آن سونامی در 27 فوریه 2010 (8 اسفند 1388) در شیلی به وقوع پیوست. این زلزله و سونامی دست‌کم 521 نفر کشته برجای گذاشت. در این میان 56 نفر ناپدید شدند، 12 هزار نفر نیز در این میان آسیب دیدند و بیش از 800 هزار نفر آواره و بی‌خانمان شدند.

در مجموع در سراسر شیلی بیش از یک میلیون و 800 هزار نفر تحت تاثیر این زلزله قرار گرفتند. ضمن آن که خسارت مالی این زلزله بیش از 30 میلیارد دلار برآورد شد. مرکز این زلزله در 335 کیلومتری جنوب غربی سانتیاگو، پایتخت شیلی بود و در عمق 35 کیلومتری زمین اتفاق افتاد. سونامی کوچکی که در پی این زلزله اقیانوس آرام را درنوردید، در سن‌دیگو واقع در ایالت کالیفرنیا، به کشتی‌های این خلیج آسیب رساند.

پنج دهه پیش، در سال 1960 نیز قدرتمندترین زلزله تاریخ با 9.5 ریشتر در والدیویای شیلی اتفاق افتاده‌ بودالبته پنج دهه پیش از آن نیز قدرتمندترین زلزله‌ای که در تاریخ ثبت‌شده در والدیویای شیلی اتفاق افتاده‌ بود؛ زلزله 9.5 ریشتری که در سال 1960 رخ داد و حدود 2 هزار کشته و 2 میلیون آواره برجای گذاشت. البته دلیل تلفات کم این زلزله بزرگ عمق زیاد آن بود.

سندا، ژاپن 9 ریشتر

زلزله 9 ریشتری سندای ژاپن که در سال 2011 (1390) رخ داد جز خطرناکترین زلزله‌های جهان بوده است. این زلزله در ادامه تبدیل به یک سونامی شد که خسارات مالی گسترده‌ای در جزایر هاوایی برای ساکنان این منطقه به وجود آورد. این سونامی باعث ایجاد موج‌هایی به ارتفاع 9 متر در کائنا شد.

زمین لرزه سندای ژاپن بعد از جنگ جهانی، در مدت 70 سال گذشته سخت‌ترین بحران ژاپن بوده‌ استدر جریان این زلزله و سونامی 15 هزار و 690 نفر کشته و 5 هزار و 700 نفر زخمی شدند. این زمین لرزه همچنین بزرگترین فاجعه هسته‌ای جهان از زمان چرنوبیل در سال 1986 به شمار می‌رفت. به گفته نخست‌وزیر وقت ژاپن این زلزله بعد از جنگ جهانی و در مدت 70 سال گذشته سخت‌ترین بحران ژاپن بوده‌ است.

کرایس چرچ، نیوزیلند 7.1 و 6.3 ریشتر
دو زلزله به ترتیب در سپتامبر 2010 و فوریه 2011 (1389) «کرایس چرچ» نیوزیلند را هدف قرار داد. زمین‌لرزه نخست در چهارم سپتامبر 2010 (13 شهریور 1389) با قدرت 7.1 ریشتر رخ داد. در 22 فوریه 2011 (3 اسفند 1389) نیز زمین لرزه‌ای به بزرگی 6.3 ریشتر «کرایست چرچ» را در عمق چهار کیلومتری زمین لرزاند.

زلزله‌های کرایست چرچ، خسارت‌های زیادی به زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها وارد کرد و بسیاری از آنها فروریخت و شهر تحت تأثیر ترکیدگی شبکه آب، سیل و قطع برق قرار گرفت. بندر آسیب دید و بسیاری از جاده‌ها ترک خورد. بیش از 4500 وسیله نقلیه در مرکز شهر در طول تا مدت‌ها رها شده‌بودند.
در نتیجه هر دو زلزله، 10 هزار خانه به بازسازی نیاز پیدا کرد و 3500 خانه تخریب شد به طوری که هزینه تخریب 15 میلیارد دلار برآورد می‌شد. همچنین این زلزله‌ها روی هم رفته صدها نفر کشته و چند هزار نفر مجروح و مسدوم برجای گذاشت.

وان، ترکیه 7.2 ریشتر

ترکیه روی شماری از گسل‌های فعال زلزله قرار دارد و همه ساله، زمین‌لرزه‌هایی با قدرت‌های متفاوت در این کشور به وقوع می‌پیوندد. استان وان ترکیه در سال 2011 (1390) شاهد وقوع زمین‌لرزه‌ای به قدرت 7.2 درجه ریشتر بود که در این حادثه طبیعی بیش از 600 نفر جان خود را از دست دادند و هزاران نفر نیز مجروح شدند.

اهر- ورزقان، آذربایجان شرقی 6.3 و 6.4 ریشتر

در 21 مرداد 1391 (11 اوت 2012)، دو زمین‌لرزه پی‌درپی، زلزله اول در ساعت 16:53 با قدرت 6.4 در فاصله ٢٣ کیلومتری غرب اهر و زلزله دوم در ساعت 17:04 با قدرت 6.3 در ٣٠ کیلومتری اهر و حدود 5٠ کیلومتری شمال شرق تبریز، موجب تلفات جانی و خسارت مالی و هراس مردم در در استان آذربایجان شرقی شد.

این زلزله‌ها دارای ژرفای کانونی حدود ١٠ کیلومتر و سازوکار امتدادلغز بودند. ٣٠6 کشته و بیش از هزاران نفر مجروح شدند. در آن برهه بیشترین تلفات انسانی از روستاهای «باجه باج»، «گوردره» و «دبنو» و همچنین شهر «ورزقان» گزارش شد. میزان خسارت وارده به استان آذربایجان شرقی از این زلزله، بیش از 10 هزار و 794 میلیارد ریال برآورد می‌شد.

میزان خسارت وارده به استان آذربایجان شرقی از بابت زلزله 21 مرداد 1391، بیش از 10 هزار و 794 میلیارد ریال برآورد شددر مجموع 155 هزار نفر دچار حادثه شدند که در اهر 67 هزار نفر، ورزقان 42 هزار نفر، هریس 40 هزار نفر و تبریز 6 هزار نفر را در بر می‌گیرد. در محدوده این زمین‌لرزه‌ها 24هزار و 95 واحد مسکونی دچار آسیب‌شد که از این تعداد 12 هزار و 432 واحد بیش از 61 درصد آسیب‌دید و غیرقابل تعمییر و سکونت شدند.
در مجموع 410 روستا دچار تخریب‌شد و 65 روستا به طور کامل از بین رفت. در این میان 12 روستای شهرستان ورزقان به طور کامل تخریب‌شد که هر یک از این روستاها حدود 900 تا هزار نفر جمعیت داشتند که کمتر از 40 درصد آنها جان خود را از دست دادند.

واکاوی 9 زمین لرزه مرگبار دیگر

در این بازه زمانی، افزون بر موارد یادشده، زمین‌لرزه‌های مرگبار دیگری در نقاط مختلف جهان رخ داد که دو مورد آن در چین و دو مورد دیگر در پاکستان بود. فیلیپین، نپال، اکوادور، ایتالیا و مکزیک نیز از جمله‌ کشورهایی به شمار می‌روند که طبق جدول زیر، دست‌کم یک زلزله مرگبار را در این مدت تجربه کرده‌اند.

در مجموع، در جریان 15 زمین‌لرزه بزرگ و مرگباری که در این گزارش در بازه زمانی بعد از سال 2010 مورد بررسی قرار گرفت (به جز زلزله اخیر ترکیه و سوریه) حدود 345 هزار 816 نفر کشته شدند. در این میان بیشترین میزان به زلزله 7 ریشتری «پورتو پرنس» پایتخت هائیتی با 316 هزار کشته مربوط می‌شود. پس از آن زلزله 9 ریشتری سندای ژاپن با 15 هزار و 690 نفر کشته در رده دوم خطرناکترین زلزله‌های جهان قرار دارد.