چاپ

راه ترقی - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علم صالح- استادیار مطالعات خاورمیانه در دانشگاه ملی استرالیا| من پاسخ را به سه بخش تقسیم می‌کنم؛ شکل‌گیری سیاست خارجی ایران در سال آینده و یا سال‌های آینده که به‌طور راهبردی چه تغییراتی برایش ایجاد شده و چه اولویت‌هایی را تعریف می‌کند. در بعد داخلی که فراموش نکنیم، سیاست خارجی همیشه ابعاد داخلی هم دارد، با وضعیت اقتصادی فعلی، اولویت سیاست خارجی ایران این خواهد بود که یک توسعه اقتصادی و یک اصلاحات سیاسی و اقتصادی در داخل ایجاد کند که بخش مهمی از سیاست خارجی‌اش بر این اساس و مبنا قرار می‌گیرد. بُعد دوم، بُعد منطقه‌ای است که ما در 20 سال گذشته شاهد منازعات و درگیری‌ها و جنگ‌های داخلی و بین‌کشوری بودیم. این مسئله باعث شده بود که ایران سیاست خارجی منطقه‌ای خود را کاملا امنیتی تعریف کند، حال که بسیاری از این منازعات برطرف شدند و پس از توافق برای عادی‌سازی روابط با عربستان مطمئنا ایران این فرصت را خواهد داشت تا سیاست خارجی و خصوصا سیاست منطقه‌ای را از بُعد امنیتی بکاهد و بر بعد دیپلماتیکش اضافه کند. ایران در این سال یک سیاست تنش‌زدایی‌در منطقه و غیرامنیتی کردن سیاست خارجی در منطقه را دنبال خواهد کرد که این امر به خصوص زمانی اهمیت دارد که عادی‌سازی روابط با عربستان می‌تواند منجر به بهبود روابط ایران با سایر کشورهای عربی منطقه به خصوص مصر، اردن و بحرین هم بشود. فرصت خوبی است که در یک‌سال آینده حس اعتماد با کشورهای منطقه را ایجاد و با این بهبود روابط سیاسی، می‌تواند بهبود روابط اقتصادی را نیز تضمین کند. سومین بعد هم بین‌المللی است که ما با نظم نوین جهانی روبه‌رو هستیم که قدرت‌های نوظهوری در جهان به دنبال پیدا کردن جایگاه خود در این معادلات قدرت هستند، به‌خصوص قدرت‌هایی مثل چین و روسیه به دنبال این هستند که به مروز زمان آن هژمونی سیاسی، امنیتی و اقتصادی غرب را به چالش بکشند و ایران هم قطعا سیاست خارجی راهبردی‌اش را بر همین اساس و مبنا قرار می‌دهد و به‌همین خاطر است که تهران از هیچ فرصتی دریغ نمی‌کند که حضور و نفوذ آمریکا را در منطقه خاورمیانه کم کند و تا جایی که ممکن است از قدرت‌هایی مانند چین برای پر کردن این خلاء استفاده کند. این امر اما هیچ‌گاه امکان‌پذیر نیست مگر با امضای برجام؛ برجام هرچند ضعیف و پرچالش برای هر دو طرف اما تنها راه موجود برای دو طرف است و نه تهران و نه واشنگتن، جایگزینی برای برجام ندارند.
به‌همین‌خاطر هم یکی از سیاست‌های راهبردی تهران نه‌تنها ذات برجام، بلکه استفاده‌ای که بعد از امضای برجام می‌شود را قطعا مدنظر قرار خواهد داد به‌خصوص اینکه پس از عضویت در پیمان همکاری شانگهای، حال تهران چشمی هم به احتمال عضویت در بریکس دارد و این امید را هم دارد که با امضای برجام و گسترش ارتباطات جهانی عضو بریکس شود و این هم باز به وضعیت اقتصادی ایران کمک می‌کند. بدون شک هر سه اینها به هم مرتبط هستند و ایران در نهایت می‌بایست برجام را احیا کند که برای تحقق هر سه موضوع، برجام لازم است. بدون برجام، ایران نمی‌تواند هیچ‌کدام از اهداف سیاست خارجی خود را به‌صورت کامل اجرا کند.