بزرگنمايي:

راه ترقی - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
پس از پایان دور سوم مذاکرات در روز شنبه که نزدیک به پنج ساعت به طول انجامید، هیات‌های امریکایی و ایرانی برای انجام مشورت‌های لازم، مسقط را به مقصد پایتخت‌های خود ترک کردند. این درحالی است که راند چهارم مذاکرات قرار است روز شنبه آینده، 13 اردیبهشت برگزار شود. این رایزنی‌ها در شرایطی به پایان رسید که هر دو طرف نشست اخیر را مثبت و سازنده ارزیابی کردند. در همین راستا، وبگاه آکسیوس به نقل از مقامات امریکایی مدعی شد که هر چند هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد، اما پیشرفت‌های بیشتری برای دستیابی به توافق حاصل شده است. به ادعای این وبگاه، در مذاکرات روز شنبه مسقط، برای نخستین‌بار بود که طرفین به جزییات فنی توافق هسته‌ای احتمالی، به ‌ویژه محدودیت‌هایی که ایالات‌متحده قصد دارد بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال کند و تحریم‌هایی که ایران خواهان لغو آنهاست، پرداختند. ازسوی دیگر، وزیر امور خارجه عمان به عنوان میانجی مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که گفت‌وگوهای شنبه، آرزوی مشترک دو طرف برای دستیابی به توافقی مبتنی بر احترام متقابل و تعهدات پایدار را نمایان ساخت و اصول اصلی، اهداف و نگرانی‌های فنی نیز مورد توجه قرار گرفت. همزمان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان نیز با ابراز رضایت از پیشرفت و سرعت مذاکرات، بر جدی بودن دو طرف تاکید کرد. به گفته عراقچی، این دور از رایزنی‌ها بسیار جدی‌تر از گذشته بود و دو طرف به تدریج وارد بحث‌های دقیق و فنی شدند. با این حال، او برخی اختلافات را جدی دانست و البته با احتیاط نسبت به امکان دستیابی به توافق ابراز امیدواری کرد.
بازار
در این میان، پیش از آغاز رسمی مذاکرات و همچنین در جریان گفت‌وگوها، مواضع رسمی کشورمان بارها توسط مقامات ذی‌ربط مطرح شد؛ مواضعی مبنی بر اینکه مذاکرات صرفا در چارچوب پرونده هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها انجام خواهد شد. تاکید بر این گزاره به عنوان خط قرمز تهران در شرایطی مطرح شد که پیش‌تر سیگنال‌های متناقضی درباره محتوای مذاکرات و خطوط قرمز ایران از واشنگتن مخابره شده بود. در همین راستا، وب‌سایت سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت همچنان مشخص نیست که واشنگتن برای توقف گریز هسته‌ای ایران به چه اهرمی متوسل خواهد شد. از یک طرف گروهی از اعضای کابینه ترامپ مدعی برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران هستند و گروهی دیگر با کاهش سطح غنی‌سازی موافق هستند. چنانکه استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در مذاکرات ایران، پس از دور نخست رایزنی‌ها مدعی شد نیازی به غنی‌سازی اورانیوم بیش از میزان مورد نیاز برای برنامه انرژی هسته‌ای وجود ندارد. با این حال، او یک روز بعد در بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر) موضع خود را تغییر داد و اعلام کرد که هر توافق نهایی با تهران، مستلزم توقف و از بین بردن برنامه غنی‌سازی و هسته‌ای ایران خواهد بود.
در همین حال، پیت هگست، وزیر دفاع ایالات‌متحده نیز از تهران خواسته است که برنامه هسته‌ای خود را به‌ طور کامل برچیند. همزمان مارکو روبیو در مصاحبه‌ای مدعی شد ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشد، اما باید سوخت هسته‌ای مورد نیاز خود را وارد کند و اجازه نداشته باشد آن را به‌طور داخلی تولید کند. در این میان و در ادامه این ادعاها، نشریه وال‌استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه ایرانی و عربی مدعی شد که تهران احتمالا قصد دارد در دور بعدی رایزنی‌ها با واشنگتن، درباره نحوه تایید توافق جدید و محل ذخیره‌سازی ذخایر هسته‌ای خود مذاکره کند. به ادعای این منابع، ایران در حال بررسی گزینه‌هایی برای ذخیره‌سازی مواد هسته‌ای تحت نظارت روسیه نیز است. همزمان، در ساعاتی مانده به برگزاری دور سوم گفت‌وگوهای مسقط، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با طرح ادعایی بی‌اساس از ایران خواست تا درباره حصارهای اطراف تاسیسات نطنز توضیح دهد. ادعایی که در همان ساعات نخست به ‌شدت توسط مقام‌های رسمی کشورمان رد شد. ازسوی دیگر، بریتانیا، فرانسه و آلمان تهدید کردند که اگر تهران تا اکتبر با آژانس همکاری نکند، تحریم‌هایی که طبق توافق 2015 لغو شده بودند، دوباره اعمال خواهند شد. ایران نیز در واکنش هشدار داد که ممکن است بازرسان آژانس را اخراج کند و از پیمان ان‌پی‌تی خارج شود.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران در گفت‌وگویی با بکی اندرسون، خبرنگار سی‌ان‌ان گفت: «در شرایط کنونی سطح بی‌اعتمادی بالاست و زمان کم، بنابراین احتیاط در کنار خوش‌بینی لازم است.» 
در ادامه گزارش سی‌ان‌ان همچنین آمده است که ادعاها درباره برنامه هسته‌ای ایران درحالی مطرح می‌شود که اکثر کشورهایی که به ‌طور داخلی اورانیوم را غنی‌سازی می‌کنند، همزمان درصدد ساخت سلاح‌های هسته‌ای نیستند، هر چند برخی استثناها نیز وجود دارد. برای مثال، برزیل بخشی از اورانیوم خود را برای برنامه انرژی داخلی غنی‌سازی می‌کند و در عین حال عضو ان‌پی‌تی باقی مانده است. 
در این راستا، وزیر امور خارجه کشورمان بارها تاکید کرده است که برنامه غنی‌سازی ایران واقعی و غیرقابل مذاکره است، هر چند ایران آماده است برای رفع نگرانی‌ها اقدامات اعتمادساز انجام دهد. همچنین تهران خطوط قرمز خود را در مذاکرات به وضوح مشخص کرده است؛ ازجمله اینکه مذاکره درباره مسائل دفاعی، به ویژه برنامه موشکی ایران، کاملا خط قرمز محسوب می‌شود و قابل رایزنی نخواهد بود. فارغ از این اما و اگرها، به ادعای ناظران توافقات فنی میان تهران و واشنگتن به دلیل حساسیت مسائل، چالش‌برانگیزتر خواهد بود؛ چراکه دو طرف قصد دارند به موضوعاتی بپردازند که در توافق 2015 چندان مورد توجه قرار نگرفته بود. به گفته تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوینسی، بررسی این مسائل نیاز به تخصص فنی بالایی دارد و یکی از پیچیدگی‌های احتمالی مذاکرات، تقاضای امریکا برای حذف کامل برنامه غنی‌سازی ایران است.
 به گفته پارسی اما دیگر موضوعی که می‌تواند روند گفت‌وگوها را دشوارتر کند، این است که ایالات‌متحده همچنین خواهان آن است که محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران دایمی باشد. با این حال، به اعتقاد ناظران، تجربه نشان داده که فشار برای اعمال محدودیت‌های دایمی معمولا به شکست توافق منجر خواهد شد. از سوی دیگر، مانع دیگری که بر سر راه توافق احتمالی قرار دارد، اسراییل است. در شرایطی که اخبار مذاکرات میان امریکا و ایران منتشر می‌شود، نارضایتی اسراییل کاملا مشهود است. 
به ادعای ناظران، نتانیاهو تنها توافقی را می‌پذیرد که مشابه مدل ادعایی لیبی باشد. این بازیگر به دنبال برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران است. 
همزمان، فرناز فصیحی در یادداشتی در نیویورک تایمز آورده واقعیت آن است که دو طرف با بی‌اعتمادی عمیق وارد مذاکرات شده‌اند. با این وجود، به نظر می‌رسد که تهران و واشنگتن اراده برای دستیابی به توافقی جدید و متفاوت با برجام را دارند، هر چند رسیدن به توافق گزاره چندان محتملی به نظر نمی‌رسد. در این میان، چند سناریو قابل تصور است: نخست اینکه مذاکرات در سطح فنی که دشوارترین بخش نیز هست، با شکست روبه‌رو شود. دوم، این امکان وجود دارد که یک توافق موقت برای توقف غنی‌سازی اورانیوم حاصل شود، در‌حالی که گفت‌وگوها برای توافق نهایی ادامه یابد. در همین راستا، پیش‌تر عراقچی در پیامی به موسسه کارنگی از ایالات‌متحده دعوت کرده بود تا در برنامه هسته‌ای ایران سرمایه‌گذاری کرده و به ساخت 19 نیروگاه هسته‌ای کمک کند؛ اقدامی که از سوی ایران به عنوان تضمینی برای تامین امنیت مطرح شده است. به گفته عراقچی، فرصت اقتصادی هزار میلیارد دلاری که اقتصاد ایران ارایه می‌دهد، می‌تواند به روی شرکت‌های امریکایی گشوده شود؛ ازجمله شرکت‌هایی که به توسعه برق پاک در ایران کمک می‌کنند.
 با این حال، حتی در صورت توافق بر سر محدودیت‌های سطح غنی‌سازی و میزان ذخایر اورانیوم، ترامپ همچنان ممکن است به دلیل شباهت این توافق با برجام مورد انتقاد قرار گیرد.
با این همه و با ارزیابی سناریوهای مختلف درباره آینده مذاکرات تهران و واشنگتن، مقامات ایرانی بار دیگر تاکید کرده‌اند که همانند توافق 2015، تهران آماده است برخی محدودیت‌ها را در قبال لغو تحریم‌ها بپذیرد، اما پایان دادن به غنی‌سازی یا تسلیم ذخایر اورانیوم، جزو خطوط قرمز غیرقابل مذاکره ایران است. 
در همین راستا پیش‌تر رویترز گزارش داده بود که کشورهای اروپایی به امریکایی‌ها پیشنهاد داده‌اند که یک توافق جامع باید شامل محدودیت‌هایی درباره برنامه موشکی ایران نیز باشد. این در‌حالی است که تهران تاکید کرده است برنامه‌های دفاعی، از‌جمله برنامه موشکی، به هیچ عنوان قابل مذاکره نیست. از همین رو گروهی مدعی‌اند تاکید امریکا جهت رایزنی درباره برنامه موشک‌های بالستیک ایران به یکی از چالش‌ها در مذاکرات پیش رو تبدیل شود.