بزرگنمايي:

راه ترقی - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب چرایی تعویق دور چهارم مذاکرات و همزمانی آن با تحولات درون کابینه دونالد ترامپ گفت: تعویق رایزنی‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از دلایل اصلی به نظر می‌رسد تصمیم آقای ترامپ برای برکناری آقای والتز باشد. از این جهت که اختلافاتی درون کابینه امریکا آغاز شده و باید تا پیش از سفر آقای ویتکاف به رم مدیریت و کنترل می‌شد. البته که امریکایی‌ها مدعی شدند زمان مشخصی برای دور چهارم رایزنی‌ها تعیین نشده بود و عمانی‌ها و طرف ایرانی می‌گویند تاریخ را مشخص کرده بودند. در نتیجه، با توجه به این گزاره و اختلاف‌نظرها در کابینه ترامپ، مذاکرات را به تعویق انداختند تا بتوانند به یک جمع‌بندی برسند و تصمیم‌گیری کنند.
به باور فرجی‌راد ادعاهای اخیر آقای روبیو، وزیر امور خارجه امریکا نشان می‌دهد تصمیمات جدیدی درباره محتوای مذاکرات در واشنگتن اتخاذ شده است. لذا همین مساله هم ایجاب می‌کرد زمانی برای مشورت اختصاص داده شود تا درباره چگونگی پیشبرد دور چهارم مذاکرات به توافق برسند. طبیعتا ایران با برخی از این تصمیمات مخالفت خواهد کرد، به‌خصوص تصمیماتی که آقای روبیو در مصاحبه‌اش به آنها اشاره کرده است. این استاد ژئوپلیتیک در ادامه به «اعتماد» گفت: درنتیجه، باتوجه به فرصت کم و تحولاتی که در درون کابینه امریکا اتفاق افتاد و همچنین تصمیماتی که درباره محتوای مذاکرات اتخاذ شده بود، امکان نداشت که در همان بازه زمانی کوتاه خودشان را به رم برسانند و وارد مذاکره شوند. لازم بود تصمیم نهایی در واشنگتن اتخاذ شود تا آقای ویتکاف محتوای پیشنهادی را به عمان بیاورد و به طرف ایرانی اعلام کند. از آنجا که تیم امریکایی به این تصمیم نهایی نرسیدند، مذاکرات به تعویق افتاد.
فرجی‌راد در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب ادعاهایی که در راستای تعمیق اختلافات تهران و واشنگتن در باب جزییات مذاکرات در رسانه‌های غربی منتشر شده، گفت: در ادوار ابتدایی مذاکرات ایران و امریکا، یک تفاهم کلی میان دو طرف شکل گرفته است. همین تفاهمات اولیه موجب شد اختلافات درون ساختار سیاسی امریکا تشدید شود، به‌طوری که جناح تندرو و نئوکان‌ها به‌شدت به آقای ویتکاف حمله کردند و مدعی شدند که او تجربه کافی برای این مذاکرات ندارد و اساسا چرا چنین فردی برای گفت‌وگو به عمان فرستاده شده است. در همین راستا، در درون کنگره نیز چهره‌های تندرو واکنش‌های تندی به فرآیند رایزنی‌ها نشان دادند و مصاحبه‌های انتقادی متعددی منتشر شد. این روند برای دولت ترامپ آورده سیاسی مثبتی به همراه نداشت و تداوم مذاکرات به این شیوه، از منظر داخلی نیز زیر سوال رفت.
این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت‌وگو با «اعتماد» خاطرنشان کرد: در پی این تحولات، جلساتی در واشنگتن برگزار شد که به‌نظر می‌رسد در جریان آنها تصمیمات تازه‌ای اتخاذ شده است. ازاین‌رو، درباره دور چهارم مذاکرات که هنوز زمان دقیق برگزاری آن هم مشخص نیست، نمی‌توان با قطعیت گفت که چه مواضع یا طرح‌های جدیدی در دستور کار امریکایی‌ها قرار دارد. حتی حضور مجدد آقای ویتکاف در دور بعدی مذاکرات نیز قطعی نیست. هرچند احتمال حضور مجدد وی در دور بعدی رایزنی‌ها با ایران بالاست اما نمی‌توان به‌طور صد‌درصد تایید کرد. به باور فرجی‌راد باتوجه به اظهارات اخیر مارکو روبیو، که هم‌اکنون به عنوان مشاور امنیت ملی نیز ایفای نقش می‌کند، ممکن است تصمیم بر آن باشد که خود او مدیریت مذاکرات را دنبال کند یا دست‌کم در طراحی مسیر آن دخالت بیشتری داشته باشد. با این حال تا زمان برگزاری نشست چهارم باید منتظر ماند و دید که آیا مسیر پیشین ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر.
فرجی‌راد در ادامه تاکید کرد که نکته مهم دیگر اختلافات میان تهران و واشنگتن درباره برخی از اظهارات تبلیغاتی اخیر آقای روبیو است؛ مواردی چون لزوم واردات اورانیوم توسط ایران یا اعمال محدودیت‌هایی بر برنامه موشکی کشورمان. در بازه زمانی کنونی اما مشخص نیست که این مواضع صرفا برای مصرف داخلی در فضای رسانه‌ای ایالات‌متحده مطرح شده یا اینکه قرار است این گزاره‌ها در دور آتی مذاکرات روی میز قرار بگیرد. به همین دلیل، همچنان باید منتظر ماند و دید که آیا امریکایی‌ها در دور چهارم، تصمیمات جدیدی اتخاذ کرده‌اند یا بر همان چارچوب مذاکرات سه‌گانه قبلی پایبند خواهند ماند.
این استاد ژئوپلیتیک در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» مبنی بر اثرگذاری یا عدم اثرگذاری برکناری والتز بر فرآیند مذاکرات گفت: همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، دو دیدگاه عمده درخصوص نحوه مواجهه با ایران در ساختار سیاسی امریکا وجود دارد. یک دسته بر اعمال فشار حداکثری و در صورت لزوم تهاجم تاکید دارند و دسته‌ای دیگر معتقدند که باید از مسیر دیپلماسی، اما در چارچوب فشار، اهداف موردنظر را پیگیری کرد. در حال حاضر به نظر می‌رسد آقای ویتکاف و دونالد ترامپ و تاحدودی مارکو روبیو نیز در زمره گروه دوم قرار دارند؛ یعنی کسانی که طرفدار «دیپلماسی همراه با فشار» هستند.
به گفته فرجی‌راد در این میان، برکناری مایک والتز نیز در همین چارچوب قابل تحلیل است. از یک سو، برخی منابع معتقدند که این برکناری در راستای هماهنگی او با اسراییل در جریان حمله ادعایی به ایران و عدم هماهنگی این مساله با ترامپ قابل تبیین است. از سوی دیگر اما والتز فردی بود که اتاقش در کاخ سفید در مجاورت اتاق آقای ترامپ قرار داشت و همین نزدیکی فیزیکی باعث شده بود تا او دایما مواضع تند و دیدگاه‌های رادیکالش را در رابطه با ایران و حتی روسیه و اوکراین، به رییس‌جمهور منتقل کند؛ دیدگاه‌هایی که با خط‌مشی کلی تیم ترامپ هم‌راستا نبود. این استاد ژئوپلیتیک در ادامه خاطرنشان کرد: علاوه بر این، آقای والتز در ماجرای موسوم به «سیگنال‌گیت» نیز دچار خطاهایی شد که وجهه امنیتی او را زیر سوال برد. مجموعه این عوامل، از اختلافات سیاسی و راهبردی گرفته تا اشتباهات فنی و امنیتی، موجب شد ترامپ به این جمع‌بندی برسد که حضور او دیگر به نفع روند تصمیم‌سازی در کاخ سفید نیست، به همین دلیل تصمیم گرفت والتز را کنار بگذارد و این موضوع می‌تواند در فرآیند آتی مذاکرات ایران و امریکا اثرگذار باشد.
این استاد ژئوپلیتیک در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب اعمال تحریم‌های جدید توسط واشنگتن علیه تهران همزمان با پیگیری روند مذاکرات گفت: این مقوله همان استراتژی است که ایالات‌متحده پیگیری می‌کند و در راستای آن همزمان با اعمال فشار حداکثری، به دنبال پیشبرد دیپلماسی است تا از این طریق بتواند اهداف و امتیازات بیشتری را در طول مذاکرات با ایران به دست بیاورد. با این حال، مقاومتی که از سوی ایران در این مسیر صورت گرفته، باعث شده تا شرایط پیچیده‌تر از گذشته شود. در این راستا، نشست چهارم مذاکرات به عنوان یک گام حساس و کلیدی قلمداد می‌شود. این نشست می‌تواند نقطه عطفی باشد که نشان می‌دهد آیا مذاکرات در ادوار بعدی ادامه خواهد یافت یا خیر و نتایج آن قطعا می‌تواند مسیر آینده گفت‌وگوها را مشخص کند.
بازار