بزرگنمايي:

راه ترقی- محمد حسن شیخ‌الاسلامی روز دوشنبه در همایش ملی ایران و همسایگان در مرکز مطالعات وزارت امور خارجه، با بیان اینکه در دولت سیزدهم سیاست همسایگی در اولویت است، گفت: سیاست همسایگی به زبان ساده عبارت از اراده و برنامه‌ریزی استفاده از فرصت‌های جغرافیایی همسایگی است و مدیریت تهدیدهایی که این جغرافیا در روابط ایجاد می‌کند.

رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه افزود: این ایده جدیدی نیست اما درباره اهمیت، ضرورت، فوریت و اولویت این سیاست در دولت سیزدهم اجماع به وجود آمده است.

شیخ‌الاسلامی ادامه داد: شناخت و تبیین ابعاد نظری و سازوکارهای عملی سیاست همسایگی دارای اهمیت بوده و از این رهگذر این سیاست به یک منظومه منسجم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شود که در آن مفاهیمی چون تشدید تعاملات و تبادلات دو تا چند جانبه، ارتقای اعتماد متقابل، خویشتنداری، گفت‌و گو و تفاهم، هم‌افزایی، جامع‌نگری و دوراندیشی و ساختارمندی فرهنگی و تاریخی نقطه عزیمت به سوی هماهنگی، همدستی، همکاری و همبستگی خواهد بود.

وی با بیان اینکه وجه مشخصه موفقیت سیاست همسایگی همچون تدبیر و رویکرد سیاست خارجی، تامین و تحقق اهداف به منافع ملی کشور است، گفت: حساب همسایگان باید از دیگران جدا باشد و سیاست همسایگی موفق می‌تواند به طور متقابل نگرانی‌های امنیتی ایران نسبت به همسایگان و همسایگان نسبت به ایران را کاهش دهد. در این الگو تهدیدات و مشکلات موجود در حوزه همسایگی زمینه گفت و گو تلقی می‌شوند و بنیان همکاری‌ها را تقویت می‌کنند.

رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه اضافه کرد: در پرتو این سیاست هزینه‌های مقابله با نظام سلطه با تقویت گشایش متقابل و همبستگی در محیط همسایگی کاهش می‌یابد و از این راه تحقق و ترویج آرمان‌ها و آموزه‌های انقلاب شکوهمند اسلامی در سایه چنین گشایشی میسر می‌شود.

شیخ‌الاسلامی با بیان اینکه ارتقای زیرساخت‌ها و توسعه تجارت که از نتایج همسایگی است زمینه را برای رفع محدودیت‌های ژئوپولیتیک و مزاحمت‌های خارجی فراهم می‌کند، خاطرنشان کرد: کمترین چیزی که از سیاست همسایگی نمی‌توان توقع داشت عدم همکاری همسایه‌ها با دشمنان است اگرچه ظرفیت سیاست همسایگی به این وجه سلبی محدود نیست و وجه ایجابی آن در سطوح مختلف به منصه ظهور می‌رسد.  

وی گفت: جغرافیای همسایگی طیف متنوعی از امکانات را در اختیار می‌گذارد که هر یک در جای خود می‌تواند مزیتی بزرگی به حساب آید و مرجعیت ژئوپولتیک، ارتباطات، تجارت درون منطقه‌ای، بازار گسترده و متنوع، دسترسی مستقیم به نقاط جهان، از این نوع است.

رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ادامه داد: سیاست همسایگی باید یکی از ستون‌های اصلی سیاست خارجی و دیپلماسی فعال و هوشمند باشد.  

همسایه می‌تواند به لحاظ جغرافیایی هم مرز نباشد

شیخ‌الاسلامی تاکید کرد: همسایه می‌تواند به لحاظ جغرافیایی هم مرز نباشد، اگر این ایده را بپذیریم باید کنار جغرافیا عناصر و مولفه‌های دیگری را برای همسایگی تعریف کنیم.  

رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: با افزودن مولفه‌های جدید به مقوله همسایگی مفاهیم دیگری چون ماهیت همسایگی که ناظر بر گونه‌شناسی همسایگی است، شدت همسایگی، پویایی و ایستایی همسایگی  به این ادبیات افزوده می‌شود که هر یک در جای خود درخور تامل است.

وی تصریح کرد: مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه حدود 2 سال پیش پژوهشی در باب سیاست همسایگی به عنوان یکی از اولویت‌های کاری خود قرار داده و مجموعه‌ای از فعالیت‌های مطالعاتی پژوهشی و نشست‌ها و هم‌اندیشی‌ها ذیل این عنوان و در این مرکز در حال انجام است و یکی از این فعالیت‌ها سفارش یک طرح تحقیقاتی به مرکز آینده پژوهشی جهان اسلام بود که به نحو شایسته و مطلوب توسط این مرکز انجام شد.

شیخ‌الاسلامی افزود: در این طرح برگزاری یک همایش ملی برای ارائه دستاوردهای پژوهشی و تبادل نظر در باب این موضوع راهبردی پیش بینی شده و نشست امروز مرحله پایانی این پژوهش است.

وی خاطرنشان کرد: پیش نشست‌های متعددی با همکاری دانشگاه‌های مختلف برای این همایش برگزار شد و دبیر این همایش به آنها اشاره کرده است.