راه ترقی - تسنیم / نوروز 1404، بیش از 2762 میلیارد تومان جریمه رانندگی در کشور صادر شد. این مبلغ می‌تواند به‌عنوان منبعی برای کاهش تصادفات و بهبود ایمنی جاده‌ها استفاده شود، اما آیا به درستی در این مسیر صرف می‌شود؟
با پایان یافتن ایام نوروز 1404، حالا می‌توان نگاهی دقیق‌تر به دستاوردها، چالش‌ها و البته هزینه‌های انسانی سفرهای نوروزی انداخت؛ سفرهایی که با وجود هشدارها و تأکیدهای مکرر پلیس، همچنان بخشی از آن‌ها با حوادث رانندگی تلخ همراه بودند. 
بازار

طبق آمار رسمی پلیس راهور، در طول طرح ترافیکی نوروز امسال، بیش از 880 نفر در تصادفات رانندگی جان باختند و بالغ بر 22 هزار نفر نیز مصدوم شدند؛ آماری که نسبت به سال گذشته افزایشی قابل توجه داشته است.
در کنار هزینه‌های جانی و مالی گسترده این تصادفات، پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا با اجرای طرح گسترده‌ای برای کنترل تخلفات، آمار دقیقی از انواع رفتارهای پرخطر رانندگی ثبت کرده است؛ از سرعت‌های غیرمجاز و سبقت‌های بی‌مورد گرفته تا استفاده از تلفن همراه و نبستن کمربند ایمنی.
جمع کل مبالغ جرائم صادرشده در نوروز 1404 بالغ بر 2 هزار و 762 میلیارد تومان برآورد شده است؛ مبلغی که طبق قانون بعد از واریز به خزانه دولت، باید در مسیر بهبود ایمنی راه‌ها، تأمین تجهیزات پلیس و ارتقاء فرهنگ رانندگی هزینه شود.
اکنون پرسش اصلی اینجاست که سهم دستگاه‌های متولی کاهش تصادفات از این مبالغ چه می‌شود؟ آیا دولت مطابق قانون، این درآمد را به همان نهادهایی که در صف اول مقابله با حوادث رانندگی هستند، تخصیص خواهد داد یا همچنان پلیس و وزارت راه باید با بودجه‌های محدود، تجهیزات فرسوده، و دست خالی در برابر سیل تصادفات بایستند؟
2 هزار و 762 میلیارد تومان جریمه تنها در 20 روز!
سردار سید تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا، چند روز پیش اظهار کرد: با پایان طرح نوروزی 1404، افزایش 30 درصدی نرخ جریمه‌ها که از 25 اسفند آغاز شده بود، از 20 فروردین به حالت عادی بازگشت. در طول اجرای طرح نوروزی، مجموعاً 17,792,285 تخلف رانندگی در جاده‌های کشور ثبت شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایشی معادل 5,838,162 تخلف را نشان می‌دهد.
بر اساس محاسبات خبرنگار تسنیم، مجموع جریمه‌های صادر شده در ایام نوروز 1404 برای تخلفات پرتکرار رانندگی، رقمی در حدود 2762 میلیارد تومان بوده است؛ مبلغی که در صورت پرداخت کامل، می‌تواند تأثیر بسزایی در تأمین تجهیزات ترافیکی، فرهنگ‌سازی و ارتقاء ایمنی در جاده‌ها و معابر شهری داشته باشد.

عنوان جریمه‌	تعداد جریمه صادر شده در ایام نوروز	مبلغ اصلی جریمه	مبلغ جریمه‌ها در ایام نوروز	مجموع مبالغ جرائم
تجاوز از سرعت مجاز تا 10 کیلومتر	9,185,538	100 هزار تومان	130 هزار تومان	1.194.119.940 تومان
تجاوز از سرعت مجاز بین 10 تا 20 کیلومتر	1,289,617	150 هزار تومان	195 هزار تومان	251.475.315 تومان
تجاوز از سرعت مجاز بیش از 20 تا 30 کیلومتر	301,839	200 هزار تومان	260 هزار تومان	80.038.140 تومان
عدم استفاده از کمربند ایمنی توسط راننده	1,176,875	150 هزار تومان	195 هزار تومان	229.490.625 تومان
توقف منجر به سد معبر	549,747	120 هزار تومان	156 هزار تومان	85.760.532 تومان
توقف دوبله	491,895	90 هزار تومان	117 هزار تومان	57.551.715 تومان
استفاده از تلفن همراه حین رانندگی	419,779	400 هزار تومان	520 هزار تومان	218.285.080 تومان
نداشتن معاینه فنی	348,174	100 هزار تومان	130 هزار تومان	49.942.620 تومان
توقف در محل ممنوع	336,563	100 هزار تومان	120 هزار تومان	40.387.560 تومان
سبقت غیرمجاز در دوراهی‌ها	245,576	700 هزار تومان	910 هزار تومان	223.474.160 تومان
عبور از محل ممنوع	244,866	150 هزار تومان	325 هزار تومان	79.581.450 تومان
عدم استفاده از کلاه ایمنی توسط موتورسواران	241,553	150 هزار تومان	195هزار تومان	47.102.835 تومان
شیشه دودی و عدم دید کافی	289,157	150 هزار تومان	195 هزار تومان	56.385.615 تومان
نقص فنی در چراغ‌ها یا ترمز	287,958	300 هزار تومان	390 هزار تومان	112.303.620 تومان
عدم توجه به ایست پلیس	268,273	100 هزار تومان	130 هزار تومان	34.875.490 تومان

مجموع جریمه‌های صادر شده در ایام نوروز

2.762.774.697 تومان

چه کسانی جریمه می‌دهند، چه کسانی بهره‌مند می‌شوند؟
طبق ماده 23 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، تمام مبالغ جریمه‌های رانندگی در سراسر کشور، به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود. در ادامه، این وجوه باید بر اساس قانون میان سه نهاد اصلی شامل پلیس راهور، وزارت راه و شهرداری‌ها/دهیاری‌ها تخصیص یابد تا در راستای کاهش تصادفات و افزایش ایمنی به‌کار گرفته شود.
اما نکته‌ای که در اجرای این قانون کمتر مورد توجه قرار گرفته، فاصله زمانی بین صدور جریمه و وصول آن است. یک راننده ممکن است جریمه نوروزی خود را حتی تا یک سال یا بیشتر پرداخت نکند؛ بنابراین، واریز مبالغ به خزانه در همان لحظه صدور انجام نمی‌شود و پیش‌بینی بودجه از محل جرائم باید با دقت بیشتری صورت گیرد.
جزئیات قانونی تقسیم وجوه جریمه‌ها
بر اساس ماده 23 قانون مذکور 60 درصد از کل وجوه حاصله به وزارت راه (در جاده‌ها) و شهرداری‌ها/دهیاری‌ها (در شهرها و روستاها) اختصاص می‌یابد برای اصلاح نقاط حادثه‌خیز، استانداردسازی تجهیزات ایمنی راه‌ها، احداث پل‌های عابر پیاده، توقفگاه‌ها و...، 15 درصد به پلیس راهور برای خرید تجهیزات و خودروها، اجرای طرح‌های ترافیکی، آموزش و فرهنگ‌سازی و مدیریت عبور و مرور، 20 درصد برای صندوق تأمین خسارت‌های بدنی (بیمه شخص ثالث) و 5 درصد دیگر به پلیس برای تبلیغات فرهنگی در زمینه رانندگی ایمن.
با این تفاسیر، از مبلغ تقریبی 2762 میلیارد تومانی که صرفاً در نوروز 1404 جریمه صادر شده، حدود 414 میلیارد تومان باید به پلیس راهور و حدود 1657 میلیارد تومان به وزارت راه و شهرداری‌ها اختصاص یابد؛ البته اگر دولت در عمل هم به اجرای این قانون پایبند باشد!
پلیس: سهم ما را بدهید تا دوربین‌ها را درست کنیم
سردار حسینی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به آمار تخلفات گفت: تجاوز از سرعت مجاز تا 10 کیلومتر با 9,185,538 مورد، بیشترین تخلف رانندگی در نوروز امسال بود. در کنار آن، تخلفات کمربند ایمنی، استفاده از موبایل، سبقت غیرمجاز، و نداشتن معاینه فنی نیز بسیار بالا بود. این آمار زنگ خطری جدی برای لزوم فرهنگ‌سازی و همچنین تجهیز بیشتر پلیس به ابزارهای کنترل هوشمند است.
وی با بیان اینکه بخش زیادی از دوربین‌های ثبت تخلف در کشور غیرفعال یا فرسوده‌اند، گفت: اگر سهم قانونی ما از جرائم پرداخت شود، می‌توانیم با کمک بخش خصوصی این دوربین‌ها را تعمیر یا نوسازی کنیم.
وزارت راه: نقاط حادثه‌خیز همچنان جان می‌گیرند
از سوی دیگر، وزارت راه و سازمان راهداری نیز سال‌هاست که از نبود بودجه کافی برای اصلاح نقاط حادثه‌خیز سخن می‌گویند. با اینکه سهم آن‌ها از جرائم رانندگی بر اساس قانون بسیار بالا و مشخص است، اما در عمل، منابع لازم برای ایمن‌سازی جاده‌ها به‌طور کامل تخصیص نمی‌یابد.
اصلاح قوس‌های خطرناک، نصب علائم هشداردهنده، احداث گاردریل و پل‌های اضطراری مواردی است که همچنان در بسیاری از جاده‌های کشور به دلیل نبود بودجه به تعویق افتاده است.
دولت در قبال جان مردم مسئول است
حوادث رانندگی در ایران یکی از پرتلفات‌ترین سوانح غیرطبیعی است و سالانه هزاران نفر به دلیل تصادفات جان خود را از دست می‌دهند. در چنین شرایطی، طبیعی است که درآمد حاصل از جرائم رانندگی به طور کامل به نهادهای مرتبط با ایمنی راه‌ها تخصیص یابد؛ نه اینکه در پیچ‌وخم حساب‌های خزانه‌داری گم شود یا صرف هزینه‌های جاری شود.
اگر دولت واقعاً به جان مردم اهمیت می‌دهد، باید شفاف و مسئولانه سهم پلیس، وزارت راه، شهرداری‌ها و بیمه‌ها را از این جرائم پرداخت کند؛ همین امروز، نه یک سال دیگر.