بزرگنمايي:
راه ترقی - فرارو / بررسی اهلیت و توان مالی گزینه‌های احتمالی خرید سایپا؛ از بابک زنجانی و علی انصاری تا کرمان موتور و گروه انتخاب. با جزئیات اهداف و چالش‌های هر یک آشنا شوید
فروش سایپا به بخش خصوصی، باعث می‌شود دولت یک بار اضافی دیگر را از روی دوش خود کم کند.
به گزارش فرارو؛ ایران خودرو و سایپا در سال‌های اخیر دردسرهای زیادی برای مالکان دولتی و خصوصی خود رقم زده‌اند. به همین خاطر تقریبا همه دولت‌ها آرزو داشتند به هر نحوی از شرشان خلاص شوند. نیمی از این رویا در سال گذشته محقق شد تا شاهد واگذاری ایران‌خودرو به بخش خصوصی باشیم. این‌طور که از شواهد امر برمی‌آید، پیگیری بخش دوم به امسال موکول شده و اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، به زودی خصوصی‌سازی سایپا هم تکمیل خواهد شد. این کار در چارچوب اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی رقم می‌خورد و قرار است به منظور کاهش تصدی‌گری دولت، افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری در صنعت خودرو، بهبود کیفیت محصولات، افزایش شفافیت مالی و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی سایپا هم به بخش خصوصی واگذار شود. تا الان می‌‌دانیم عرضه سهام مدیریتی سایپا به‌صورت بلوکی از طریق بورس یا مزایده محدود انجام می‌شود ولی حساسیت‌های معمول به منظور انتخاب خریداران واجد شرایط، با تاکید بر ادبیاتی مثل بررسی اهلیت خریدار توسط نهادهای ناظر پابرجاست تا خدای نکرده سایپا بیشتر از این خسارت نبیند. میان گزینه‌های احتمالی که در چند روز گذشته نامشان به عنوان خریداران سایپا مطرح شده، پنج گزینه شهرت بیشتری دارند.
بازار
دات وان و بابک زنجانی؛ چالش اهلیت و ابهامات مالی
دات وان عجیب‌ترین اسم میان خریداران سایپا است، از یک طرف توانایی مالی فعلی این مجموعه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و از طرف دیگر به دلیل اتهامات گسترده و محکومیت سنگین قضایی مرتبط با بابک زنجانی، تایید اعتبار و صلاحیت دات وان برای ورود به معامله فروش سایپا ممکن است به مشکل بربخورد.
بخش عمده‌ای از دارایی‌های بابک زنجانی توقیف شده یا درگیر بررسی‌های قضایی است. افکارعمومی هم در حال حاضر نسبت به این مجموعه حساسیت دارد.
دات وان، سوای این مسائل، فاقد تجربه اقتصادی، آن‌هم در نقش مالکیت آینده سایپا است و به نظر می‌رسد با توجه به این موارد حتی در صورت چراغ سبز مقامات و نهادهای قضایی، باید احتمال ورود این گزینه به عنوان خریدار جدی سایپا را نزدیک صفر ارزیابی کنیم. از همه مهمتر اینکه توانایی مالی فعلی دات وان برای حضور در رقابت فروش سایپا نامشخص است.
گروه انتخاب؛ از لوازم خانگی تا مدیریت سایپا
گروه انتخاب یکی از بزرگترین تولیدکنندگان لوازم خانگی در ایران محسوب می‌شود که مالک برندهایی مانند اسنوا و دوو است. این گروه صنعتی تجربه موفقی در تولید انبوه، بازاریابی و شبکه توزیع گسترده در بخش لوازم خانگی دارد.
گروه انتخاب، به عنوان یک هلدینگ بزرگ خصوصی، از توان مالی قابل توجهی برخوردار است اما خرید سهام کنترلی سایپا به تأمین منابع مالی بسیار عظیمی محتاج است که می‌تواند فراتر از توان یک شرکت حتی در اندازه انتخاب باشد مگر اینکه آنها بتوانند با تشکیل کنسرسیوم یا استفاده از تسهیلات بانکی گسترده، از عهده این کار بربیایند.
انتخاب، احتمالا به خاطر اینکه دارای شبکه توزیع و خدمات پس از فروش گسترده در سراسر کشور برای لوازم خانگی است، روی موفقیت در سایپا هم حساب باز می‌کند. این مسئله در صورت تغییر کاربری، می‌تواند پتانسیلی برای صنعت خودرو باشد، هرچند ماهیت این دو شبکه کاملا متفاوت به نظر می‌رسد.
شاید تجربه مدیریت مجموعه‌های بزرگ صنعتی و تولیدی یک نقطه قوت باشد، با این حال صنعت خودرو پیچیدگی‌های فنی، زنجیره تأمین و استانداردهای خاص خودش را دارد که نیازمند تخصص و تجربه‌ای متفاوت است.
اهداف احتمالی گروه انتخاب از حضور در دوئل خرید سایپا را باید تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری، ورود به یک صنعت استراتژیک و بزرگ، بهره‌گیری از ظرفیت‌های تولیدی و بازار داخلی خودرو دانست در حالی که گروه صنعتی انتخاب ممکن است به خاطر نداشتن تجربه مستقیم در صنعت خودرو، وجود پیچیدگی‌های فنی و زنجیره تأمین خودرو، هزینه‌های سنگین لازم برای سرمایه‌گذاری هنگفت اولیه و تحقیق و توسعه در بخش خودرو نهایتا در دوئل فروش خودرو شکست بخورد.
کرمان موتور؛ مدعی باسابقه و چشم‌انداز گسترش سایپا
کرمان موتور یکی از بازیگران مهم و تاثیرگذار بخش خصوصی در صنعت خودرو ایران است و سابقه مونتاژ و تولید خودروهای سواری که عمدتاً با همکاری شرکای چینی مانند جک و لیفان شکل گرفته را دارد. مدیران آن عموماً از بدنه صنعت خودرو و با سابقه هستند.
تجربه همکاری با شرکای خارجی حتی با اینکه محدود به دوران خاص و عمدتاً خودروسازان چینی، می‌شود، برگ برنده کرمان موتور در دوئل فروش سایپا به حساب می‌آید. کرمان موتور عموماً به عنوان یک شرکت خصوصی شناخته می‌شود که از سهامداران حقوقی مختلف تشکیل شده است.
آنها دارای توان فنی در زمینه مونتاژ، برخی داخلی‌سازی‌ها و مدیریت خطوط تولید خودرو هستند و طبیعی است که دنبال افزایش سهم بازار، تبدیل شدن به یک خودروساز بزرگ و مستقل باشند ضمن اینکه بعید است کسی از دسترسی داشتن به ظرفیت‌های تولیدی و شبکه فروش بزرگ سایپا بدش بیاید.
دولت از طریق شرکت‌های زیرمجموعه مالک حدود 17 درصد از سهام مستقیم سایپا است این مالکیت بر سهام مدیریتی قدرت بخش خصوصی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در واگذاری سایپا، هدف این است که ابتدا سهام مدیریتی از طریق تجمیع و عرضه در بورس یا مزایده آزاد شود. فعلا روش فروش بلوکی به سرمایه‌گذار استراتژیک در اولویت است
برنده شدن در خصوصی‌سازی سایپا، ممکن است باعث کاهش وابستگی کرمان موتور به واردات قطعات CKDشود. اگر بخواهیم نقاط قوت آنها را فهرست کنیم، باید مواردی مثل تجربه مستقیم در صنعت خودرو، شناخت بازار و زنجیره تأمین، تیم مدیریتی با سابقه در خودرو و زیرساخت‌های موجود تولیدی را نام ببریم اما از سمت دیگر نقطه ضعف‌هایشان هم کم نیست.
کرمان خودرو، در هر شرایطی از مقیاس فعلی سایپا کوچکتر است و اطلاعات قابل اعتمادی درباره توانایی مالی آنها در دسترس نیست. به همین دلیل سوالاتی متعددی درباره اینکه قدرت خرید و سرمایه‌گذاری در سایپا را دارند یا نه به وجود می‌آید و در ادامه باید به این سوال پاسخ دهند که آیا آنها به تشکیل یک کنسرسیوم فکر می‌کنند؟ آیا این کنسرسیوم به شرکای خارجی و عمدتاً چینی کرمان‌خودرو وابستگی خواهد داشت؟
گروه تجاری گرامی؛ از واردات خودرو تا جاه‌طلبی با اسم سایپا
سابقه طولانی در واردات و فروش خودرو، برگ برنده این گروه قدیمی است که در سال‌های اخیر نامشان به عنوان یکی از بزرگترین واردکنندگان خودرو به ایران مطرح بوده. آنها نمایندگی برندهای معتبری مانند هیوندای و کیا را بر عهده داشته‌اند.
شبکه فروش و خدمات پس از فروش در سطح کشور برای خودروهای وارداتی، به لطف همین تجربه فراهم است و می‌توان گفت به عنوان یک گروه تجاری موفق، از توان مالی خوبی برخوردار هستند هرچند مشابه سایر گزینه‌ها، نباید فراموش کرد که خرید سایپا نیازمند منابع عظیمی است.
انگیزه گروه گرامی برای حضور میان خریداران سایپا می‌تواند چیزی شبیه حرکت از واردات صرف به سمت تولید و مونتاژ داخلی برای کاهش ریسک‌های مربوط به ممنوعیت یا محدودیت واردات، باشد. آنها امیدوار هستند با بهره‌گیری از پتانسیل بازار داخل، تصویری که از برندشان در جامعه شکل گرفته را تغییر دهند.
استفاده از زیرساخت‌های سایپا به منظور تولید محصولات جدید و تکمیل زنجیره ارزش، به گروه گرامی حتما کمک خواهد کرد. آنها خود را برنده رقابت می‌دانند، زیرا چون در کنار کرمان‌خودرو از بازار خودرو ایران شناخت دارند، از شبکه فروش و خدمات پس از فروش قوی برخوردار هستند و تجربه همکاری با برندهای بین‌المللی و توان مالی مناسب در کارنامه‌شان به چشم می‌خورد.
تجربه محدود در تولید انبوه خودرو و مدیریت یک زنجیره تأمین پیچیده داخلی نقطه ضعف این گروه صنعتی است ولی آنها باید چالش‌های تبدیل شدن از یک شرکت تجاری-خدماتی به یک تولیدکننده بزرگ را با موفقیت پشت سر بگذارند.
پترو صنعت صدر؛ توان مالی بالا با چالش تجربه در صنعت خودرو
علی انصاری بیشتر به خاطر فعالیت در حوزه بانکداری و مالکیت بانک آینده، بازار مبل ایران، ایران مال و ساخت‌وساز شهرت دارد. گروه پترو صنعت صدر نیز در حوزه‌های پیمانکاری صنعتی و انرژی فعال است.
با توجه به گستردگی فعالیت‌ها، به ویژه در بخش مالی و پروژه‌های بزرگ عمرانی، این گروه از توان مالی بالایی برخوردار است اما ارتباط مستقیمی بین فعالیت‌های اصلی این گروه با صنعت خودرو دیده نمی‌شود، مگر از جنبه سرمایه‌گذاری کلان و مدیریت بنگاه‌های بزرگ.
پترو صنعت صدر با حضور میان متقاضیان خرید سایپا، رویای تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری‌ها، ورود به یک صنعت با گردش مالی بالا و تأثیرگذاری گسترده در اقتصاد ملی را دنبال می‌کند و امیدوار است با توجه به توان مالی بسیار بالا، تجربه مدیریت پروژه‌ها و بنگاه‌های بزرگ اقتصادی (هرچند در صنایع متفاوت) نهایتا در این راه موفق شود.
نداشتن تجربه تخصصی در صنعت خودرو، پیچیدگی‌های خاص مدیریت یک خودروسازی بزرگ، نیاز به تیم مدیریتی متخصص در حوزه خودرو و تمرکز بر جنبه‌های مالی بیش از جنبه‌های فنی و توسعه‌ای محصول، دست‌اندازهایی برای آنها ایجاد خواهد کرد.
از بخت بد، برخی فعالیت‌های گذشته این گروه که به طور ویژه در حوزه بانکی متمرکز بوده، همین تازگی‌ها دوباره به بحث داغ خبری تبدیل شده است و به همین خاطر شاید حساسیت‌ها و نظارت‌هایی خاص را رقم بزند.
